پیش از آن‌که اسپرم مرد تخمک زن را بارور کند، سر اسپرم باید به بیرون تخمک بچسبد. اسپرم پس از متصل شدن به تخمک در لایه بیرون تخمک نفوذ می‌کند و وارد آن (سیتوپلاسم) میشود و در نتیجه لقاح رخ می‌دهد.
گاهی اوقات اسپرم بنا به دلایل مختلف نمی‌تواند در لایه بیرونی تخمک نفوذ کند؛ ممکن است لایه بیرونی تخمک ضخیم یا سفت باشد یا اسپرم نتواند شنا کند. در این شرایط می‌توان عملی به نام تزریق اسپرم درون سیتوپلاسم تخمک (ICSI) را همراه با لقاح مصنوعی یا خارج از رحم (IVF) برای کمک به بارور شدن تخمک انجام داد. یک اسپرم در روش میکرواینجکشن (ICSI) مستقیماً درون سیتوپلاسم تخمک تزریق میشود.
[sv slug=”alert”]دکتر سولماز محمدی متخصص زنان و زایمان بعد از معاینه و انجام آزمایش های دقیق بهترین راه برای درمان ناباروری را تجویز می کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره 09170836882 تماس حاصل فرمایید.[sv slug=”alert1″]
میکرواینجکشن چیست؟
یک اسپرم زنده در روش «تزریق اسپرم درون سیتوپلاسم تخمک» (ICSI) مستقیماً در مرکز تخمک تزریق میشود. این تکنیک برای کمک به باروری همسران درگیر با مشکل ناباروری با عامل شدید مردانه و همچنین همسرانی ابداع شد که نتوانسته‌اند از IVF نتیجه بگیرند و بچه‌دار شوند. میکرواینجکشن بر بسیاری از موانع باروری غلبه می‌کند و تخمک بارور شده یا رویان را به همسرانی تقدیم می‌کند که امید اندکی برای باروری موفق دارند. میکرواینجکشن مستلزم آن است که تحریک تخمک‌گذاری از طریق مصرف داروهای باروری انجام شود تا چند تخمک بالغ تشکیل شود. سپس تخمک‌ها با استفاده از سونوگرافی واژینال از درون واژن بیرون کشیده می‌شوند و در شرایط مشخص و به دقت کنترل شده در آزمایشگاه جنین‌شناسی درون انکوباتور قرار داده می‌شوند. نمونه مایع منی گرفته شده از مرد نیز با سانتریفیوژ یا چرخاندن سلول‌های اسپرم با دستگاهی خاص آماده میشود. چرخاندن اسپرم زنده را از ذرات دیگر و اکثر اسپرم‌های مرده جدا می‌کند. سپس جنین‌شناس یک اسپرم زنده را با سوزن شیشه‌ای برمی‌دارد و مستقیماً درون تخمک تزریق می‌کند.
روش میکرواینجکشن برای چه کسانی مناسب است؟
در صورتی‌که ناباروری با عامل مردانه وجود داشته باشد و نتایج آزمایش مایع منی غیرعادی باشد، میکرواینجکشن ضرورت می‌یابد. البته به جز ناباروری مردانه دلایل دیگری نیز برای انتخاب میکرواینجکشن وجود دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ناموفق بودن لقاحی که در گذشته با IVF انجام شده است
- متغیر بودن تعداد اسپرم‌ها
- ناباروری بدون دلیل مشخص
حتی اگر متخصص تأکید بر انجام میکرواینجکشن نداشته باشد، بسیاری از بیماران به منظور به حداکثر رساندن احتمال موفقیت باروری تصمیم به انتخاب میکیرواینجکشن می‌گیرند.
اگر متخصص به شما گفته است که نتایج آزمایش اسپرم غیرعادی است، بهتر است به‌طور جدی درباره ICSI فکر کنید. چنانچه مرد جراحی وازکتومی معکوس انجام داده باشد، توصیه می‌کنیم میکرواینجکشن صرف‌نظر از کیفیت اسپرم‌ها انجام شود، چون وجود پادتن‌های اسپرم در این شرایط می‌تواند بر باروری اثر بگذارد.
چنانچه شواهدی دال بر مشکل باروری مردانه وجود نداشته باشد، تصمیم‌گیری برای انجام میکرواینجکشن بسیار سخت میشود. برخی همسران می‌خواهند تمام روش‌های ممکن را برای به حداکثر رساندن شانس باروری امتحان کنند و به همین دلیل تصمیم به انجام میکرواینجکشن می‌گیرند. البته لازم به ذکر است بسیاری از همسرانی که پارامترهای اسپرمشان عادی است، می‌توانند از طریق تلقیح استاندارد به روش IVF و بدون میکرواینجکشن به شانس باروری بیشینه برسند.
میکرواینجکشن دوبخشی برای چه کسانی مناسب است؟
میکرواینجکشن دوبخشی روشی مناسب برای همسرانی است که می‌خواهند از فاکتورها و قابلیت باروری خود مطلع شوند. در این روش ICSI بر روی اکثر تخمک‌های بالغ انجام میشود و تخمک‌های باقی‌مانده با اسپرم در انکوباتور نگهداری میشود. در واقع میکرواینجکشن دوبخشی پشتوانه‌ای است که در صورت ناموفق بودن باروری با تلقیح استاندارد می‌توان از آن کمک گرفت.
هزینه میکرواینجکشن دوبخشی مانند هزینه میکرواینجکشن است. حداقل تعداد تخمک‌های بالغ یکی از شرایط مهم برای انجام میکرواینجکشن دوبخشی است. پزشک باید حداقل هشت تخمک بالغ را در روز تخمک‌گیری شناسایی کند تا بتواند میکرواینجکشن دوبخشی را انجام بدهد. اگر حداقل تعداد تخمک وجود نداشته باشد، پزشک تزریق را در تمام تخمک‌های بالغ انجام می‌دهد.
میکرواینجکشن چگونه انجام میشود؟
عمل میکرواینجکشن مشابه لقاح مصنوعی (IVF) معمولی است، تنها تفاوت به کاری مربوط میشود که در آزمایشگاه انجام میشود.
دوره تحریک تخمک‌گذاری
مادر تحریک میشود تا تخمک‌های بیشتری را نسبت به تعداد معمول تولید ماهانه تخمک‌ها تولید کند. برای تحریک کردن مادر لازم است که دارو با سرنگ کوچکی زیر پوست، دقیقاً پایین شکم تزریق شود. دوره تحریک معمولاً 10 ـ 14 روز طول می‌کشد.
معاینه سونوگرافی
معاینه سونوگرافی در دوره تحریک معمولاً دو بار انجام میشود. اگر محل زندگی مادر از کلینیک باروری دور باشد، متخصص زنانی که نزدیک به محل زندگی مادر باشد، هم می‌تواند سونوگرافی را انجام بدهد. سونوگرافی نشان می‌دهد که مادر چه تعداد تخمک تولید کرده و تخمک‌ها چقدر بزرگ شده است. تاریخ استفاده از سرنگ تخمک‌گذاری پس از سونوگرافی دوم مشخص میشود.
استخراج تخمک و لانه‌گزینی
مادر تقریباً 36 ساعت پس از استفاده از سرنگ تخمک‌گذاری به کلینیک مراجعه می‌کند. در این روز تخمک‌ها استخراج میشود و برای انجام لقاح با اسپرم مرد در پتری دیش گذاشته میشود؛ سپس در آزمایشگاه IVF به آنها فرصت داده میشود تا رشد کنند و بالغ شوند و در نهایت مجدداً در رحم مادر تزریق می‌شوند. این کار معمولاً پس از 5 روز و در زمانی انجام میشود که رویان به مرحله بلاستوسیست رسیده باشد.
درمان پشتیبان و آزمایش بارداری
میزان پروژسترون در بدن مادر در روزهای پس از استخراج تخمک افزایش می‌یابد، این افزایش برای بارداری موفقیت‌آمیز ضروری است. آزمایش خونی که پس از 14 روز انجام میشود، بارداری را تأیید می‌کند.
مسیر پیش‌رو
اگر نتیجه آزمایش بارداری مثبت باشد، معاینه سونوگرافی پس از 5 هفته، یعنی در هفته هفتم بارداری انجام میشود. اگر محل زندگی مادر از کلینیک باروری دور باشد، مادر می‌تواند برای سونوگرافی به متخصص زنان نزدیک محل زندگی خود یا نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کند. اگر درمان موفق نباشد، راهنمایی‌ها و توصیه‌های لازم درباره تلاش مجدد یا راه‌حل‌های دیگر به همسران ارائه میشود.
میزان موفقیت میکرواینجکشن چقدر است؟
بسیاری از همسرانی که به دلیل مشکل باروری با عامل مردانه نتوانسته بودند، بچه‌دار شوند، به کمک ICSI موفق شدند به رویای همیشگی‌شان برسند. در حال حاضر نرخ باروری 70 تا 80 درصد تمام تخمک‌های تزریق‌شده به دست آمده است که معادل باروری با اسپرم عادی است؛ این نرخ بارداری مشابه نرخ بارداری مشاهده شده با IVF در همسرانی است که مشکل باروری با عامل مردانه نداشتند.
مهم‌ترین شاخص موفقیت میکرواینجکشن نرخ باروری به دست آمده با روش میکرواینجکشن است. نرخ باروری در آزمایشگاه IVF معادل 80 ـ 85 درصد است. به عبارت دیگر از هر ده تخمک به طور متوسط هشت تخمک به طور عادی بارور میشود.
خطرهای احتمالی مرتبط با میکرواینجکشن
میکرواینجکشن با چند خطر همراه است؛ نخستین خطر احتمالی در روش میکرواینجکشن این است که تعداد کمی از تخمک‌ها، معمولاً کمتر از 5 درصد، ممکن است در نتیجه ورود سوزن آسیب ببیند. خطر دوم این است که احتمال متولد شدن نوزادی با ناهنجاری کروموزومی در کروموزم‌های X یا Y 0.8 درصد، یعنی هشت نوزاد در هر هزار نوزاد است که چهار برابر بالاتر از مقدار متوسط مشاهده‌شده در آبستنی خودبه‌خودی است. علت این افزایش در حال حاضر مشخص نیست.
لازم است همسران اطلاع داشته باشند که مشکلات زیر می‌تواند مرتبط با ناهنجاری‌های کروموزوم جنسی باشد:
- افزایش خطر سقط جنین
- مشکلات قلبی جنین که ممکن است به درمان جراحی نیاز داشته باشد
- افزایش خطر بروز ناتوانایی‌های یادگیری یا رفتاری
- بالا رفتن خطر ناباروری کودکان در دوران بزرگسالی
خطر بروز ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون ارتباطی با میکرواینجکشن ندارد، اما با سن مادر ارتباط مستقیم دارد.
مطالعات متعددی در زمینه مشکلات مرتبط با تأخیر در رشد کودکانی انجام شده است که به روش ICSI متولد شده‌اند. بااین‌حال شواهد متقنی درباره ارتباط بین ICSI و تأخیر در رشد به دست نیامده است.
آیا تزریق به تمام تخمک‌ها انجام میشود؟
چنانچه تصمیم به انجام میکرواینجکشن بگیرید، متخصص سعی می‌کند تزریق را در بیشترین تعداد ممکن از تخمک‌ها انجام بدهد. لازم است بدانید که اسپرم را فقط می‌توان در تخمک‌های بالغ تزریق کرد. آزمایشگاه IVF می‌تواند بالغ بودن تخمک را به راحتی تشخیص بدهد. هرچند تخمک‌های نابالغ با اسپرم در انکوباتور قرار داده میشود، احتمال باروری در این حالت بسیار پایین است. پزشکان به طور متوسط می‌توانند تزریق را در 75 ـ 80 درصد تخمک‌های گردآوری شده انجام بدهند.
تفاوت‌های بین کیفیت رویان و نرخ باروری در روش ICSI و رویان‌های تولیدشده بدون روش ICSI
به نظر نمی‌رسد تفاوتی بین کیفیت کلی رویان به دست‌آمده به روش میکرواینجکشن و رویان‌های دیگر وجود داشته باشد. به‌همین نحو بین نرخ بارداری رویان‌های میکرواینجکشن و رویان‌های دیگر نیز تفاوتی مشاهده نشده است. هرچند ثابت نشده است، برخی متخصصان باروری معتقداند که میکرواینجکشن بازدهی تولید رویان را از تعداد مفروضی از تخمک‌های جمع‌آوری شده افزایش می‌دهد و به همین دلیل بارداری به روش میکرواینجکشن مورد اقبال گرفته است.
