دوره قاعدگی، از روز اول آخرین پریود تا شروع پریود بعد محاسبه میشود. اگر دوره قاعدگی بیش از 38 روز طول بکشد یا طول دوره آن متفاوت باشد، پریود نامنظم در نظر گرفته میشود.
پریودهای نامنظم می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد، مانند عفونت، عدم تعادل هورمونی و دیگر مشکلات زمینه‌ای که باید توسط پزشک مورد بررسی قرار بگیرد. پزشک می‌تواند علت مشکل شما را تشخیص داده و به شما کمک کند که قاعدگی نامنظم به روال طبیعی خود بازگردد. داشتن رژیم غذایی متعادل، ورزش کردن بطور منظم و کاهش استرس نیز، به بهبود شما کمک می‌کند.
چگونه زمان پریود را محاسبه کنیم؟
پیگیری زمان پریود، روشی مناسب حتی در زمان پریود منظم است. می‌توانید با یک تقویم یا یک دفترچه یادداشت یا با استفاده از اپلیکیشن‌های پیگیری قاعدگی موجود، زمان پریود خود را محاسبه کنید.
پیگیری عادت ماهیانه را با مشخص کردن اولین روز پریود در تقویم شروع کنید. پس از چند ماه متوجه خواهید شد که آیا پریود شما منظم است یا اینکه هرماه متفاوت است.
علائم زیر را در طول این مدت پیگیری کنید:
- علائم سندروم پیش از قاعدگی یا پی ام اس، مانند سردرد، گرفتگی عضلات، نفخ کردن، حساسیت سینه و خلق و خو
- هنگامی که خونریزی شما شروع شده و زودتر یا دیرتر از زمانی است که شما پیش‌بینی می‌کردید
- شدت خونریزی چه مقدار باشد، که با تعداد پد بهداشتی یا تامپون‌های مصرف شده قابل بررسی است
- علائمی که در زمان پریود تجربه می‌کنید مانند گرفتگی عضلات، کمردرد و دیگر علائم و شدت آنها
- قاعدگی شما چه مدت طول می‌کشد و اینکه طولانی‌تر یا کوتاه‌تر از پریود قبلی شما باشد
ارتباط عفونت و پریود نامنظم
وجود عفونت در واژن می‌تواند باعث ایجاد خونریزی غیرطبیعی واژینال همراه با تب شود. در طول عادت ماهیانه، باکتری‌ها از طریق واژن به درون رحم و لوله‌های رحم وارد شده و عفونت ایجاد می‌کند. این اتفاق در طول پریود، بیشتر رخ می‌دهد اما ممکن است در هرزمان در طول دوره اتفاق بیفتد.
علائم واژن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد در ناحیه لگن، بویژه در طول رابطه جنسی
- ترشحات بدبو از واژن
- خونریزی بین دو دوره قاعدگی
- تب
عفونت‌های واژن معمولاً توسط باکتری ایجاد میشود. درمان فوری عفونت‌های واژن اهمیت بسیار زیادی دارد، که به دلایل زیر است:
- جلوگیری از ایجاد زخم در لوله‌های رحم. وجود زخم در لوله‌های رحم، خطر بارداری خارج رحمی را افزایش می‌دهد و ممکن است باعث نازایی شود.
- از گسترس عفونت به دیگر بخش‌های بدن جلوگیری می‌کند.
- کاهش خطر انتقال عفونت به شریک جنسی
زنانی که از نظر جنسی فعال هستند، بخصوص کسانی که بیش از یک شریک جنسی دارند، احتمال ابتلا به عفونت واژن در آنها بیشتر است. در شرایط زیر، خطر عفونت افزایش می‌یابد:
- آی یو دی یا ابزار درون رحمی (IUD) که در مدت 3 ماه گذشته قرار داده شده است
- سابقه قبلی بیماری التهابی لگن (PID) دارد
- عفونت‌های قابل انتقال از طریق مقاربت (STIs)دارد
- مبتلا به سرطان باشد یا درحال دریافت شیمی‌درمانی یا درمان با اشعه ایکس است
- دیابت دارد
- اچ آی وی مثبت است
- استروئید مصرف می‌کند
سندرم شوک سمی (TSS) یک مشکل جدی و نادر است که علت آن، با استفاده از تامپون ارتباط دارد. علائم مهم آن جوش‌های پوستی است که به آفتاب‌سوختگی شباهت داشته که در طول 2 روز از شروع تب 38.9 درجه یا بالاتر ایجاد میشود. علائم دیگر آن می‌تواند شامل سردرد، درد عضلانی، گلودرد، استفراغ، اسهال، شکم‌درد، ضعف شدید، گیجی و نشانههای شوک باشد. اگر مشکوک به سندرم شوک سمی باشید، لازم است که سریعاً مراقبت‌های پزشکی دریافت کنید.
اگر علائم عفونت واژن دارید، تا زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، از رابطه جنسی خودداری کنید. اینکار خطر گسترش احتمالی عفونت به شریک جنسی را کاهش می‌دهد.
دیگر علت‌های پریود نامنظم
در اینجا دیگر علت‌های احتمالی پریود نامنظم و علائم آنها را بررسی می‌کنیم.
بارداری
بارداری می‌تواند عاملی باشد که پریود شما قطع شده و یا دچار لکه‌بینی می‌شوید. علائم دیگر در ماه‌های اول بارداری شامل موارد زیر است:
- تهوع صبحگاهی
- حالت تهوع
- حساسیت به بوها
- سوزن سوزن شدن یا حساسیت سینه
- خستگی شدید
اگر پریود شما عقب‌افتاده است یا تغییراتی در پریود خود مشاهده می‌کنید و رابطه جنسی نیز داشتید، می‌توانید در خانه تست بارداری انجام دهید یا برای تشخیص بارداری یا عدم آن به پزشک مراجعه کنید.
اگر باردار هستید و دردهای شدید و تیرکشنده در ناحیه لگن یا شکم احساس می‌کنید که بیش از چند دقیقه طول می‌کشد، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا احتمال بارداری خارج از رحم یا سقط جنین را بررسی کند.
کنترل تولد هورمونی
قرص‌های کنترل تولد هورمونی و آی یو دی هورمونی می‌تواند منجر به خونریزی نامنظم شود.
قرص‌های ضدبارداری ممکن است باعث لکه‌بینی بین دوره قاعدگی شود و باعث میشود خونریزی پریود کمتر باشد. آی‌یو‌دی باعث میشود در پریودی، خونریزی‌های شدیدی تجربه کنید.
دوران شیردهی
پرولاکتین هورمونی است که مسئول تولید شیر است. هنگامی که در دوران شیردهی هستید، پرولاکتین ترشح هورمون‌هایی که منجر به بارداری میشود را قطع کرده و باعث میشود خونریزی ماهیانه بسیار کم یا پریود کاملاً قطع شود. کمی پس از اتمام دوران شیردهی، پریود دوباره شروع میشود.
دوران قبل از یائسگی
دوران قبل از یائسگی، مرحله قبل از وارد شدن به دوران یائسگی است. این دوره معمولاً در سن 40 سالگی آغاز میشود اما ممکن است زودتر نیز رخ دهد.
ممکن است علائم و نشانه‌هایی را تجربه کنید که بین 4 تا 8 سال طول می‌کشد، و با تغییراتی در عادت ماهیانه شما شروع میشود. نوسان سطح استروژن ممکن است باعث شود که پریود شما طولانی‌تر یا کوتاه‌تر شود.
دیگر نشانه‌ها و علائم دوران قبل از یائسگی در زیر بیان شده است:
- گُرگرفتگی
- تعریق شبانه
- تغییر خلق و خو
- به سختی به خواب رفتن
- خشکی واژن
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
یکی از متداول‌ترین نشانههای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، پریودهای نامنظم است. اگر به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک مبتلا هستید، ممکن است که پریود شما قطع شود، یا هنگام قاعدگی، خونریزی شدید را تجربه کنید.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک ممکن است منجر به مشکلات زیر نیز شود:
- نازایی
- افزایش موهای صورت و بدن
- ریزش موی مردانه
- افزایش وزن یا چاقی
مشکلات تیروئید
یک بررسی در سال 2015 نشان می‌دهد که 44 درصد از شرکت‌کنندگان در این تحقیق، که پریود نامنظم داشتند، دچار اختلال تیروئید نیز بودند.
هیپوتیروئیدیسم یا کم‌کاری تیروئید ممکن است منجر به پریودهای طولانی و شدید شود و گرفتگی عضلات را افزایش دهد. همچنین علائمی مانند خستگی، حساسیت به سرما و افزایش وزن را تجربه خواهید کرد.
سطح بالای هورمون تیروئید که در هیپوتیروئیدیسم دیده میشود، باعث پریودهای کوتاه‌تر و با شدت کمتر میشود. همچنین ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- کاهش وزن ناگهانی
- اضطراب و عصبانیت
- تپش قلب
یکی دیگر از نشانههای معمول اختلال تیروئید، ورم در قسمت انتهایی گردن است.
فیبروم رحم
فیبروم‌ها، تومورهای عضلانی هستند که در دیواره رحم رشد می‌کنند. اکثر فیبروم‌ها غیرسرطانی هستند و اندازه آنها می‌تواند متغیر و به کوچکی هسته سیب تا بزرگی گریپ‌فروت باشد.
فیبروم‌ها باعث ایجاد پریودهای دردناک و شدید میشود که ممکن است منجر به کم‌خونی شود. همچنین ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- درد یا فشار در ناحیه لگن
- درد در قسمت پایین کمر
- درد در پاها
- درد در حین رابطه جنسی
اکثر فیبروم‌ها نیاز به درمان ندارند و علائم را می‌توان با مصرف داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) بهبود بخشید و برای رفع کم‌خونی از مکمل آهن استفاده میشود.
آندومتروز
از هر 10 زن در سن باروری، یک نفر دچار آندومتروز میشود. در این بیماری، بافتی که به طور طبیعی رحم را می‌پوشاند، در بیرون رحم رشد می‌کند.
آندومتروز باعث میشود که گرفتگی‌های قاعدگی بسیار دردناک و تضعیف‌کننده باشد. آندومتروز همچنین منجر به خونریزی‌های شدید، پریودهای طولانی و خونریزی بین دو پریود میشود.
علائم دیگر شامل موارد زیر است:
- دردهای روده‌ای
- اجابت مزاج دردناک
- درد حین رابطه جنسی و پس از آن
- ناباروری
جراحی اکتشافی تنها راه برای تشخیص آندومتروز است. در حال حاضر درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما علائم را می‌توان با کمک دارو یا هورمون درمانی بهبود بخشید.
داشتن اضافه وزن
چاقی به عنوان عامل قاعدگی نامنظم شناخته میشود. تحقیقات نشان می‌دهد که داشتن اضافه وزن بر هورمون‌ها و سطح انسولین اثر می‌گذارد، که می‌تواند در قاعدگی تداخل ایجاد کند.
افزایش وزن ناگهانی نیز ممکن است منجر به بی‌نظمی پریود شود. افزایش وزن و پریودهای نامنظم، نشانههای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و کم‌کاری تیروئید است و باید توسط پزشک مورد بررسی قرار بگیرد.
کاهش وزن شدید و اختلالات خوردن
کاهش وزن شدید یا سریع می‌تواند باعث توقف پریود شود. هنگامی که به اندازه کافی کالری مصرف نمی‌کنید، ممکن است در تولید هورمون مورد نیاز جهت تخمک‌گذاری تداخل ایجاد شود.
اگر شاخص توده بدنی شما کمتر از 5/18 باشد، شما دچار کمبود وزن هستید. همراه با قطع پریود، ممکن است دچار خستگی، سردرد و ریزش مو شوید.
در صورتی که مشکلات زیر را دارید، به پزشک مراجعه کنید.
- کمبود وزن دارید
- بدون دلیل وزن زیادی از دست دادید
- دچار اختلالات خوردن هستید
ورزش بیش از حد
بررسی‌ها نشان می‌دهد که ورزش شدید یا بیش از حد با هورمونی که مسئولیت عادت ماهیانه را به عهده دارد، تداخل دارند.
زنان ورزشکار و زنانی که در تمرین‌های شدید و فعالیت‌های فیزیکی شدید مانند رقص باله شرکت می‌کنند، اغلب دچار آمنوره می‌شوند که پریود آنها قطع می شود.
اگر تمرین‌های ورزشی را متوقف کنید و کالری مصرفی خود را افزایش دهید، به شروع دوباره پریود کمک خواهد کرد.
استرس
تحقیقات نشان می‌دهد که استرس می‌تواند با تداخل موقتی با بخشی از مغز که کنترل هورمون تنظیم‌کننده پریود را دارد، در عادت ماهیانه اختلال ایجاد کند. پس از کاهش استرس، پریود شما به روال طبیعی خود بازمی‌گردد.
داروها
برخی از داروهای خاص ممکن است با قاعدگی تداخل داشته باشند، مانند:
- هورمون درمانی جایگزین
- رقیق‌کننده خون
- داروهای تیروئید
- داروهای صرع
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای شیمی‌درمانی
- آسپرین و ایبوپروفن
برای تغییر داروها می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید.
سرطان دهانه رحم و آندومتر
سرطان‌های دهانه رحم و آندومتر ممکن است منجر به تغییراتی در پریود و خونریزی بین پریودها یا پریودهای شدید شود. خونریزی حین مقاربت و پس از آن و ترشحات غیرعادی از دیگر نشانه‌ها و علائم این سرطان‌ها هستند.
به یاد داشته باشید که این علائم معمولاً توسط عوامل دیگر نیز ایجاد می شود. اگر درخصوص این علائم نگران هستید، می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
پریود نامنظم عوامل احتمالی زیادی دارد، که بسیاری از آنها نیاز به درمان دارویی دارند. اگر مشکلات زیر را دارید، به پزشک مراجعه کنید:
- پریود بیش از 3 ماه متوقف شود و باردار نباشید
- پریود بطور ناگهانی نامنظم شود
- پریود شما بیش از 7 روز طول بکشد
- در هر یک ساعت یا دو ساعت بیش از یک تامپون یا پد را تعویض می‌کنید
- در طول پریود درد شدیدی دارید
- فاصله پریودهای شما کمتر از 21 روز یا بیشتر از 35 روز است
- بین پریودها دچار لکه‌بینی می‌شوید.
- علائم دیگری مانند ترشحات غیرعادی و تب دارید
تشخیص
پزشک درباره سابقه پزشکی شما سؤال کرده و در مورد موارد زیر از شما اطلاعات دریافت می‌کند:
- هر استرس یا مسائل احساسی که با آن درگیر هستید
- هرگونه تغییر در وزن
- سابقه رابطه جنسی
- چقدر ورزش می‌کنید
جهت تشخیص علت خونریزی‌های نامنظم از آزمایش‌های پزشکی استفاده میشود که شامل:
- آزمایش لگن
- آزمایشات خون
- سونوگرافی شکم
- سونوگرافی داخلی
- سی‌تی اسکن
- ام آر آی
درمان
اگر درمان نیاز باشد، به عوامل زیر بستگی دارد:
بلوغ و یائسگی
پریودهای نامنظم در طول دوران بلوغ یا زنانی که به دوران یائسگی نزدیک می‌شوند، معمولاً به درمان نیازی ندارند.
پیشگیری از بارداری
اگر خونریزی نامنظم در زنان به دلیل روش‌های جلوگیری از بارداری باشد، و تا چند ماه ادامه یابد، باید با پزشک درباره استفاده از روش‌های دیگر صحبت کنند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک و چاقی
در مواردی که شخص مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، اضافه وزن یا چاقی باشد، کاهش وزن ممکن است به تثبیت پریود کمک کند. وزن کمتر به این معنی است که بدن نیازی به تولید انسولین زیاد ندارد که باعث کاهش سطح تستسترون و شانس بیشتر در تخمک‌گذاری می شود.
مشکلات تیروئید
درمان مشکلات اساسی تیروئید، توسط پزشک تجویز میشود. این درمان ممکن است شامل دارو، درمان با ید رادیواکتیو یا جراحی باشد.
استرس و اختلالات خوردن
اگر استرس‌های احساسی، اختلال خوردن یا کاهش وزن ناگهانی باعث پریودهای نامنظم شود، درمان‌های روانشناسی ممکن است کمک‌کننده باشد. این درمان‌ها می‌تواند شامل روش‌های آرامش روانی، مدیریت استرس و مشاوره با روان‌درمانگر است.
روش‌های کاهش استرس نیز که می‌تواند کمک‌کننده باشد، شامل موارد زیر است:
- یوگا
- مدیتیشن
- تنفس عمیق
- تغییر و تعدیل کار و تقاضاها
