خارش پوست بدن در بارداری و خطر ابتلا به بیماری کلستاز حاملگی

خارش پوست بدن در بارداری امری عادی است. معمولاً علت این خارش را بالا رفتن سطح مواد شیمایی خاصی در خون مانند هورمون‎ها می‎دانند.

بعد از آن، زمانی که شکم شما بزرگتر شد، پوست شکم کشیده می‌شود و ممکن است باعث ایجاد خارش شود.

با این حال، خارش بدن می‎تواند نشانه ای از یک مشکل کبدی باشد که کلستاز کبدی حاملگی (ICP) و همچنین کلستاز بارداری (OC) نامیده می‎شود.

بعضی از عوارض بارداری مانند لکه بینی و سقط جنین، شناخته شده هستند، اما مشکلی که کمتر شایع است و می‎تواند برای مادران خطرناک و برای نوزاد متولد نشده آنها کشنده باشد، اغلب نادیده گرفته می‎شود. کلستاز حاملگی یک مشکل کبدی است که باعث خارش شدید پوست مادر شده و خطر مرده به دنیا آمدن نوزاد را سه برابر می‎کند.

خارش پوست بدن در دوران بارداری و خطرات ناشی از آن

طبیعی است که در دوران بارداری خارش بدن بیشتری داشته باشید. این مشکلی عادی است و تقریباً یک چهارم زنان باردار با آن مواجه می‎شوند. پوست شما بخصوص در ناحیه شکم ،باید بسیار کشیده شود. این احساس خارش در نواحی شکم و پاها بیشتر است. تغییرات هورمون‎های شما نیز ممکن است باعث خارش بیشتر بدن شود. خارش پوست بدن می‏‎تواند به علت بیماری‎های شایع پوستی مانند اگزما نیز ایجاد شود.

درست است که در اغلب موافع خارش پوست در دوران بارداری امری طبیعی است، اما در برخی موارد ممکن است نشان دهنده بیماری یا اختلال مهمی در بدن باشد. بنابراین قرارگرفتن تحت نظر پزشک متخصص در دوران بارداری الزامی است.

آیا خارش پوست بدن در دوران بارداری طبیعی است؟

بله، در بیشتر موارد خارش خفیف بدن در دوران بارداری طبیعی است. معمولاً حدود 20 درصد از زنان باردار دچار خارش پوست می‎شوند. در بارداری ممکن است خارش بدن به ویژه در اطراف شکم و سینه‎ها را احساس کنید، چرا که پوست شما کشیده می‎شود تا با افزایش سایز تطبیق داده شود. خشکی پوست و تغییرات هورمونی نیز باعث بروز این مشکل می‎شوند.

بعضی از بیماری‏‌های پوستی مانند اگزما، در طول دوران بارداری می‌تواند بدتر شود، با این حال برخی از زنان متوجه خواهند شد که در واقع اگزمای آنها بهبود یافته است. گرچه، در بیماری پسوریازیس این مسئله برخلاف آن است: شدت علائم در تعداد زیادی از زنان در طول بارداری کمتر می‌شود، اما پسوریازیس بارداری تنها در تعداد کمی از زنان بدتر می‏‎شود.

اگر شما بثورات خارش دار یا خارش شدید در کف دست یا کف پا دارید، به پزشک مراجعه کنید چرا که آنها علائم مشکلات جدی تری هستند که به درمان پزشکی نیاز دارند.

چگونه می‌توان خارش بدن را در دوران بارداری برطرف کرد؟

تمام سعی خود را به کار بگیرید تا از خاراندن بدن جلوگیری کنید چرا که این کار باعث تحریک بیشتر پوست بدن شده و خطر عفونت‌ها را افزایش می‌دهد. اگر علت خارش بدن شما ، خشکی پوست است ، این اقدامات ساده می‌تواند به رفع آن کمک کند:

• کمپرس سرد. یک کیسه یا یک کمپرس سرد و مرطوب را به مدت 5 تا 10 دقیقه یا تا زمانی که خارش رفع می‌شود، در نواحی که خارش دارند قرار دهید.
• استفاده از مرطوب کننده . مقدار زیادی از یک لوسیون غیر معطر یا کرم را بعد از حمام روی بدن بمالید. می‎توانید لوسیون را در یخچال نگهداری کنید تا هنگامی که از آن استفاده می‌کنید، باعث خنکی پوست نیز شود.
• هر از گاهی از حمام جو دو سر استفاده کنید. می‌توانید این ترکیب جو دو سر را که به صورت آماده در بازار وجود دارد از داروخانه‎ها تهیه کنید.

چه زمانی برای خارش پوست بدن در دوران بارداری باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر با شرایط زیر مواجه شدید به پزشک مراجعه کنید:

• محل خارش جدیدی در طول بارداری ایجاد شود
• بیماری پوستی دارید که بدتر شده است
• در تمام قسمت‎های بدن احساس خارش دارید حتی اگر جوش یا بثوراتی وجود ندارد

پزشک شما درخواست آزمایشات فیزیکی را خواهد داد، تا مشکل شما را تشخیص داده، و درمان مناسب را پیشنهاد دهد، و در صورت لزوم شما را به یک متخصص پوست ارجاع می‌دهد.

در این شرایط این کار بسیار مهم است چون بعضی از مشکلات که باعث خارش پوست بدن در دوران بارداری می‌شود، می‌تواند بر سلامت نوزاد اثر بگذارد و نیاز به نظارت ویژه یا درمان دارد.  به عنوان مثال، خارش شدید بدون جوش می‌تواند علائم کلستاز حامگی باشد.

و گرچه بثورات خارش دار در دوران بارداری معمولاً یکی از مشکلات نسبتاً بی خطر اما به شدت آزاردهنده است، اما می‌تواند یکی از نشانه‏‎های بیماری نادر اما جدی به نام پمفیگوئید بارداری باشد.

چگونه می‌توان از خارش پوست بدن در بارداری جلوگیری کرد؟

شاید نتوان به طور کامل از خارش بدن جلوگیری کرد، اما این نکات ممکن است خارش بدن را در دوران بارداری کمتر کند:

• از دوش و حمام آب گرم استفاده کنید. آب داغ می‌تواند پوست را خشک کرده و خارش آن را بدتر کند. از صابون‎های ملایم غیرمعطر استفاده کنید و آنرا کاملاً آبکشی کنید. با حوله به آرامی خود را خشک کنید.
• بدن تان را خنک نگه دارید. در ساعاتی که هوا گرم است از خانه بیرون نروید چون گرما باعث بدتر شدن خارش بدن می‌شود.
• لباس راحت بپوشید. لباسهای نخی نرم و گشاد از ایجاد خارش و تحریک پوست جلوگیری می‌کند.
• داروها را قبل از مرطوب کننده استفاده کنید. اگر پزشک داروهای موضعی برای شما تجویز کرده است، آنها را طبق دستور استفاده کرده و سپس کل بدن را حتی نواحی از پوست که روی آن دارو استفاده شده، مرطوب کننده بمالید.
• استرس خود را کم کنید. استرس و اضطراب  خود را کاهش دهید زیرا که باعث بدتر شدن خارش پوست بدن می‌شوند.

خارش خفیف در دوران بارداری

خارش خفیف معمولاً برای شما یا نوزادتان مضر نیستند، اما گاهی اوقات می‌تواند نشانه ای از یک مشکل جدی تر باشد بخصوص اگر خارش بیشتر در هنگام غروب یا شب اتفاق بیافتد.

اگر دچار خارش بدن شدید حتما به پزشک خود اطلاع دهید و از این رو پزشک می‌تواند تصمیم بگیرد که شما به بررسی‎های بیشتری نیاز دارید یا خیر.

کلستاز حاملگی

کلستاز حاملگی (ICP) یک اختلال جدی بالقوه کبدی است که می‌تواند در دوران بارداری ایجاد شود.

بطور طبیعی، اسید صفرا از کبد به سمت روده حرکت می‌کند تا به هضم غذا کمک کند.

در کلستاز حاملگی ، اسید صفرا به درستی جریان پیدا نمی‌کند و به جای آن در بدن تجمع پیدا می‌کند. هیچ درمانی برای ICP وجود ندارد، اما پس از به دنیا آمدن کودک رفع می‌شود.

 به نظر می‌رسد که کلستاز حاملگی بیماری وراثتی باشد، اما حتی اگر در خانواده هیچ سابقه ای از این بیماری وجود نداشته باشد، می‌تواند برای فرد اتفاق بیافتد. این بیماری در زنان آمریکای جنوبی، هندی‎ها و پاکستانی‎های اصیل شایع تر است.

اگر شما در بارداری قبلی خود دچار کلستاز حاملگی شده اید، احتمال بروز دوباره این مشکل در بارداری بعدی زیاد است.

برخی از تحقیقات نشان می‌دهد در نوزادانی که مادر آنها کلستاز حاملگی داشته اند، احتمال زایمان زودرس  و مرده به دنیا آمدن بیشتری وجود دارد.

تحقیقات اخیر بیان می‌کند که خطر مرده به دنیا آمدن نوزادان در زنانی که سطح اسید صفرا در آنها بیشتر از 40 µmol/L  باشد، بین 1 تا 2 درصد است.

وقتی که اسید صفرا 80 µmol/L است، خطر مرده زایی بین 4 تا 5 درصد افزایش می‌یابد.

به دلیل ارتباط  کلستاز حاملگی با مرده به دنیا آمدن نوزاد، پزشک ممکن است در هفته‏‎های 37- 38 بارداری پیشنهاد انجام زایمان را بدهد.

اگر مشکل شدید باشد (برای اسید صفرای بالاتر از µmol/L4  ) برخی از متخصصین ممکن است  حتی پیشنهاد زایمان زودتر از این زمان را نیز بدهند.

اگر کلستاز حاملگی دارید، احتمالاً زایمان شما باید در بیمارستان و تحت نظارت گروه متخصصان زایشگاه انجام شود.

علائم کلستاز حاملگی

علائم کلستاز حاملگی از حدود هفته 30 بارداری شروع می‌شود، اما ممکن است بیماری از اوایل 8 هفتگی شروع شده باشد.

علائم اصلی بیماری خارش بدون وجود جوش است. این خارش اغلب در دست‎ها و پاها خود را نشان می‌دهد، اما می‌تواند در کل بدن نیز باشد.

در بیشتر زنانی که کلستاز حاملگی دارند، خارش غیر قابل تحمل است و در طول شب بدتر شده و مانع از خوابیدن شخص می‌شود. در دیگران این خارش خفیف است.

دیگر علائم شامل، رنگ تیره ادرار ، حرکات خفیف روده و در موارد غیر معمول، زردی پوست و قسمت سفید چشم (یرقان) می‌باشد.

تشخیص و درمان کلستاز حاملگی

کلستاز حاملگی با حذف دیگر علت‎های خارش بدن تشخیص داده می‌شود. پزشک احتمالاً درباره سابقه خانوادگی و پزشکی شما خواهد پرسید و چندین آزمایش مختلف خون را درخواست می‌دهد.

این آزمایشات شامل بررسی عملکرد کبد(LFT)  و اندازه گیری سطح اسید صفرا (BA) است.

تحت نظر گرفتن شرایط بیمار

اگر کلستاز حاملگی در شما تشخیص داده شد، باید بطور منظم آزمایش عملکرد کبد را انجام داده تا پزشک بتواند شرایط شما را تحت نظر قرار دهد.

هیچ دستورالعمل توافق شده ای دراینکه هراز چه مدت باید این آزمایشات انجام بگیرد، وجود ندارد، اما آزمایشات هفتگی توصیه شده است.

اگز آزمایش LFT و اسید صفرا نرمال باشد و شما همچنان مشکل خارش شدید بدن داشته باشید، آزمایش‎های خون باید هرهفته یا دو هفته یکبار تکرار شود تا شرایط بیمار کاملا تحت نظر باشد.

کرم‎ها و داروهای کلستاز حاملگی

کرم‎هایی مانند کرم آبی منتول، برای استفاده در دوران بارداری مطمئن و بی ضرر است و می‌تواند خارش را تا حدی رفع کند.

 داروهایی مانند اورسودوکسی کولیک اسید(UDCA) وجود دارد که به کاهش اسید صفرا و بهبود خارش پوست بدن کمک می‌کند.

UDCA می‌تواند در دوران بارداری مصرف شود، گرچه این دارو براساس رضایت آگاهانه بیمار توصیه می‌شود، چون هنوز اثبات نشده است که مصرف آن در دوران بارداری مناسب است.

پزشک همچنین ممکن است مکمل ویتامین K را تجویز کند. به این دلیل که کلستاز حاملگی می‌تواند در جذب ویتامین K در بدن اختلال ایجاد کند ، که وجود این ویتامین برای لخته شدن خون سالم اهمیت دارد.

بیشتر کارشناسان در بیماری کلستاز حاملگی در صورتی ویتامین K را تجویز می‌کنند که مادر علائمی مانند، مدفوع کمرنگ و مشکل لخته شدن خون داشته، یا کلستاز حاملگی از ماه‎های اول بارداری شروع شده باشد.

آیا خارش بدن می‌تواند به نوزاد آسیب برساند؟

در بیشتر موارد، خارش پوست بدن بر نوزاد اثر نمی‌گذارد. در موارد نادر، خارش شدید می‌تواند نشانه ای از یک مشکل کبدی به نام کلستاز کبدی حاملگی(ICP)، یا کلستاز حاملگی (OC) باشد.

علت اصلی کلستاز حاملگی مشخص نیست. تنها می‌دانیم که این بیماری در زنان آمریکای جنوبی ، هندی- آسیایی ونژاد اصلی آسیایی-پاکستانی شایع تر است.

اگر شما کلستاز حامگی دارید، در نواحی زیادی از بدن خارش شدید خواهید داشت. بعضی از علائم این بیماری که آنرا از خارش‎های عادی روزانه متمایز می‌کند، شامل:

• این خارش اغلب در کف دست و کف پا ایجاد می‎شود.
• این خارش اکثر اوقات در شب بدتر می‌شود.
• هیچ زخم و جوشی در بدن وجود ندارد
• همچنین ممکن است متوجه شوید که رنگ ادرار تیره شده و رنگ مدفوع کمرنگ تر شده است.

اگر خارش شدید دارید، به پزشک یا ماما مراجعه کنید. او قبل از انجام آزمایش خون برای بررسی کلستاز حاملگی ، دیگر عوامل احتمالی خارش را رد می‌کند.

این خارش بدن می‌تواند خیلی آزاردهنده باشد و خوابیدن را برای شما مشکل کند. پزشک برای رفع خارش بدن دارو یا کرم تجویز می‌کند.

شما و نوزادتان به دقت تحت نظر خواهید بود، بنابراین پزشک می‌تواند بهترین زمان برای تولد نوزاد را توصیه کند.

علت وجود بثورات خارش دار در شکم چیست؟

این بثورات خارش دار می‌تواند به علت یک مشکل غیر معمول به نام بثورات پلی مورفیک حاملگی(PEP) رخ دهد.

بثورات پلی مورفیک حاملگی در سه ماهه آخر بارداری ظاهر می‌شوند. این ضایعات برای شما یا نوزادتان خطرناک نیست، و پس از به دنیا آمدن نوزاد برطرف می‌شود.

علت بروز بثورات پلی مورفیک  بارداری مشخص نیست، اما احتمالاً این بیماری در بارداری اول و بارداری دوقلو بروز می‌کند.

PEP اغلب با یک جوش خارش دار در ناحیه شکم شروع می‌شود، سپس به سمت بالا تا نزدیکی سینه‎ها و به سمت پایین تا روی ران کشیده می‌شود. بویژه خطوط و ترک‎های بارداری دچار خارش می‌شوند. این بثورات ممکن است برجستگی کوچک قرمز رنگ بوده و تا حدی به کهیر شباهت دارد، که در قسمت‎های گسترده ای از پوست ملتهب بوجود می‌آید.

می‎توانید با استفاده از حمام آب سرد و شستشوی بدن با شوینده غیر صابونی ، بثورات پلی مورفیک  بارداری را تسکین دهید. بعد از شستشو ، از کرم‎ها و لوسیون‎های نرم کننده برای مرطوب کردن بدن خود استفاده کنید. اگر این نکات برای شما نتیجه ای در بر نداشت، می‌توانید برای بهبود علائم خود از پزشک بخواهید تا کرم‌های استروئیدی و آنتی هیستامین را تجویز کند.