بروز سردرد در بارداری امری شایع است، خصوصا در اوایل بارداری که بدن شما باید به تغییراتی که در حال رخ دادن هستند، عادت کند. هرچند علت اصلی بروز سردرد در بارداری مشخص نیست، اما پزشکان تصور می‌کنند که این موضوع مرتبط با تغییرات هورمونی و همچنین تغییر در جریان خون در بدن است. سردردهایی که در بارداری بروز می‌کنند همیشه هم مرتبط با خود بارداری نیستند و ممکن است بر اثر سایر عللی که به سبک زندگی شما مربوط می‌شوند، ایجاد شده باشند. شایع‌ترین نوع سردرد در بارداری، سردرد تنشی است و اگر به طور کلی شما قبلا مستعد بروز چنین سردردهایی بوده‌اید، باردار شدن شما موجب تشدید این حالت میشود. سردرد در بارداری خطری برای کودک شما ندارد اما ممکن است برای خود شما بسیار آزار دهنده باشد و در روند عادی زندگی شما اختلال ایجاد کند.
در اغلب موارد، سردردهای بارداری بسیار آزاردهنده اما بی‌خطر هستند. اگر همزمان با سردرد، سایر علائم غیرطبیعی مانند تاری دید، استفراغ شدید یا تورم و التهاب ناگهانی را دارید، حتما در اسرع وقت به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. هرچند بهترین راه این است که سردرد خود را به روش‌های خانگی و طبیعی درمان کنید، اما گاهی اوقات این روش‌ها موثر نیستند. قبل از مصرف هر دارویی (حتی داروهای مسکن غیرتجویزی مانند استامینوفن) با متخصص زنان و زایمان مشوت کنید. در صورتی که درمان‌های تجویز شده برایتان موثر نیستند یا سردرد شما شدیدتر یا مداوم شده است نیز به پزشک خود اطلاع دهید.
تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون بدن موجب تحریک بروز سردردهای مکرر در بارداری میشود. سایر علل شایع بروز سردرد در بارداری عبارتند از:
- هر گونه نوسان در فشار خون مادر می‌تواند موجب بروز سردرد شود.
- اگر مادر قبل از بارداری نیز دچار سردرد یا میگرن بوده است، احتمال بروز سردرد در دوران بارداری نیز زیاد است
- علائم بارداری مانند خستگی مفرط، گرسنگی، بی‌تحرکی، کم‌آبی بدن و غیره می‌توانند موجب بروز سردرد نیز شوند.
- یکی از عوارض خوردن مقادیر زیاد کافئین، بروز سردرد است. اگر شما به طور ناگهانی مصرف کافئین را قطع کنید، این کار نیز موجب تحریک بروز سردرد میشود.
- گرفتگی سینوس‌ها موجب بروز در پشت استخوان گونه میشود که این درد موجب تحریک سردرد نیز میشود. همچنین هر گونه فشار به ناحیه چشم بر اثر تغییر فشار داخلی در اطراف چشم‌ها می‌تواند بر بینایی اثر داشته و منجر به سردرد شود.
- داشتن استرس زیاد موجب بروز سردردهای تنشی میشود و یا در صورتی که شخص سردرد داشته باشد درد او را تشدید می‌کند.
- ممکن است بیمار در پشت گردن خود و در پایین جمجمه احساس درد داشته باشد که ناشی از کم‌آبی بدن است.
سردرد در برداری می‌تواند با علائم زیر همراه باشد:
- حالت تهوع و استفراغ
- وجود مقادیر زیاد پروتئین در خون یا سایر مشکلات کلیوی
- کم شدن حجم ادرار
- تنگی نفس بر اثر تجمع مایع در ریه‌ها
- کاهش سطح پلاکت خون
- اختلال کبدی
- حساسیت به نور
انواع سردرد و علل بروز آن می‌توانند بسیار متنوع باشند.
چه زمان به پزشک مراجعه کنم؟
زنان باردار باید در صورت بروز شرایط زیر به پزشک مراجعه کنند:
- احساس سردرد شدید و ناگهانی بعد از بیدار شدن از خواب
- بروز سردردی که مشابه با هیچ یک از سردردهای شما در گذشته نبوده
- همراه بودن سردرد با تب و گرفتگی گردن
- وجود مشکلات دیگر مانند تاری دید، گیجی، بی‌حسی، اختلال گفتاری
- گرفتگی بینی همراه با احساس درد و فشار در پشت چشم‌ها یا هر جای دیگری در صورت
- همراهی سردرد با درد دندان که نشان‌دهنده عفونت سینوسی است.
- زمین خوردن یا ضربه به سر.
- احساس سردرد بعد از خواندن کتاب یا نگاه به مانیتور
- احساس تغییراتی در دید، درد شدید در بالای شکم، افزایش وزن ناگهانی، حالت تهوع یا تورم دست و صورتاقدام به موقع، به شما کمک می‌کند که مشکلات ایجاد شده را برطرف کنید.
درمان
خوردن قرص استامینوفن برای تسکین سردردهای سینوسی، برای زنان باردار ایمن است به شرطی که دوز مصرفی دارو دقیقا مطابق با دستور نوشته شده روی بسته‌بندی آن باشد.
سردردهای تنشی را نیز می‌توان با داروهای مسکن غیر تجویزی مانند استامینوفن و کدئین تسکین داد. اما مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی در سه‌ماهه سوم بارداری توصیه نمی‌شود.
اولین درمان سردرد میگرنی برای زنان باردار، تجویز استامینوفن 1000 میلی‌گرم است. آسپرین و ایبوبروفن را در 6ماه اول در دوزهای پایین می‌توان مصرف کرد اما در سه‌ماهه آخر نمی‌توان آن‌ها را مصرف نمود. برای سردردهای تنشی حاد در بارداری، اولین روش درمانی، اکسیژن درمانی است که در آن بیمار در معرض جریان هوا با اکسیژن بالا قرار می‌گیرد. معمولا 30 دقیقه بعد از انجام این درمان، درد بیمار به طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
درمان خانگی
زنان باردار می‌توانند برای تسکین سردرد خود برخی درمان‌های خانگی را انجام دهند. برای مثال:
- با یک قاشق چایی‌خوری از لیموی خشک، بابونه و اسطوخدوس برای خود دم‌نوش تهیه کنید و نصف قاشق چایی‌خوری رازیانه و عسل به آن اضافه کنید و آن را بنوشید. این دم‌نوش برای تسکین استرس و همچنین سردرد سینوسی مفید است.
- دانه‌های زیره سیاه را کمی بو بدهید و آن‌ها را در یک پارچه نخی قرار دهید. بوی آن را استشمام کنید تا سردرد شما فوراً خوب شود.
- حدود 3 قاشق چایی‌خوری پودر دارچین را به یک لیوان شیر اضافه کنید و آن را بجوشانید. بگذارید شیر سرد شود و سپس به آن عسل اضافه کنید و آن را بنوشید. اگر سردرد شما شدید است این نوشیدنی را دو بار در روز بخورید.
- دو قاشق چایی‌خوری سرکه سیب و عسل را به یک لیوان آب اضافه کنید و بنوشید.
- آنتی‌اکسیدان موجود در زنجبیل موجب کاهش سردرد میشود. هر گاه سردرد شما زیاد میشود یک فنجان چایی زنجبیل بنوشید.
- برای کاهش سردرد تنشی از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید. کمپرس را در پایه‌ی جمجمه در پشت سر ، کناره‌های چشم و گیجگاه‌های سر قرار دهید. در سردردهای میگرنی، کمپرس سرد بیشتر از کمپرس گرم مفید است.
- گرفتن دوش آب سرد موجب تسکین درد موقتی اما فوری میشود. حتی پاشیدن آب سرد به صورت نیز نی تواند سردردهای تنشی را تا حدی تسکین دهد. علاوه بر این گرفتن دوش آب گرم با نمک اپسوم برای 15 دقیقه نیز در کاهش سردرد موثر است.
قبل از خوردن هر داروی شیمیایی یا گیاهی با پزشک خود مشورت کنید.
پیشگیری
بروز سردرد در سه‌ماهه اول بارداری اغلب به علت تغییرات هورمونی در بدن مادر است و بنابراین مادر کار زیادی برای پیشگیری از آن‌ها نمی‌تواند انجام دهد. با این حال رعایت برخی نکات در سبک زندگی روزمره موجب کاهش احتمال بروز سردرد میشود:
- به طور مرتب غذا بخورید . پایین آمدن سطح قند خون موجب تحریک سردرد در بارداری میشود. نخوردن یک وعده غذایی موجب کاهش سطح قند خون میشود. شما می‌توانید میان وعده‌های سالم مانند غلات کامل، کلوچه یا گرانولا (مخلوط عسل و کنجد و مغزی جات) مصرف کنید.
- استراحت کافی داشته باشید. داشتن استراحت کافی موجب کاهش احتمال بروز سردردهای میگرنی مکرر میشود. سعی کنید شب‌ها زود بخوابید چرا که این کار موجب رفع خستگی چشم‌ها، رفع خستگی کل بدن و کاهش استرس میشود.
- غذاهایی که میخورید را در جایی ثبت کنید. برخی از غذاها مانند گوشت فرآوری شده، بستنی و پنیر موجب تحریک بروز سردرد می‌شوند. شما می‌توانید غذاهایی که میخورید را در جایی یادداشت کنید تا بتوانید متوجه شوید که چه غذاهایی موجب تحریک سردرد در شما می‌شوند.
- مصرف کافئین را کم کنید. اگر همیشه بسیار هوس خوردن قهوه می‌کنید، در دوران بارداری مقدار آن را به تدریج کم و کمتر کنید. برای مثال اگر همیشه 3 یا 4 فنجان قهوه میخورید به تدریج مقدار آن را به دو فنجان و سپس یک فنجان برسانید.
- هوای تازه تنفس کنید. از رفتن به مکان‌های گرم و شلوغ خودداری کنید و سعی کنید بوهای تند به مشامتان نرسد. پنجره‌ی اتاق را باز کنید و هوای تازه تنفس کنید. همچنین از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید و به جای آن لباس‌های نخی و گشاد که تنفس بهتری دارند بپوشید.
- از قرار گرفتن در محیط‌های بسیار پرنور یا پر سروصدا خودداری کنید. از مکان‌های که در آن از نور شدید فلورسنت استفاده میشود و محیط‌های کاری پر سروصدا دوری کنید.
- توجه کنید که بدن شما همیشه در حالت صحیحی قرار داشته باشد. در صورتی که برای مدت زمان طولانی می‌خواهید کار کنید، قوز نکنید و سر و گردن خود را جلو نگیرید.
- سعی کنید در فعالیت‌های شرکت کنید که موجب کاهش استرس شما میشود. می‌توانید در کلاسهای یوگای مخصوص زنان باردار شرکت کنید، مدیتیشن کنید و یا تمرینات تنفسی را انجام دهید. پیاده‌روی نیز در کاهش سردرد در بارداری موثر است.
