علت و درمان تاخیر عادت ماهیانه، پریود(عادت ماهانه) نامنظم و عدم قاعدگی(آمنوره)

پریود یا عادت ماهیانه، به جاری شدن خون از غشاء داخلی رحم گفته می‌شود که درطی چرخه قاعدگی رخ می‌دهد. خون ناشی از پاره شدن غشاء داخلی رحم از طریق واژن از بدن زن خارج می‌شود. پریود ( عادت ماهیانه ) معمولا در دوره بلوغ و در سنین بین 10 تا 16 سالگی شروع و تا سن یائسگی،45  تا 55 سالگی، ادامه دارد.

چرخه قاعدگی مانند ساعت دقیق و منظم نیست. متوسط زمان سیکل قاعدگی نرمال در برخی از زنان 28 روز و در برخی نامنظم و بدون پیش‌بینی است. تاخیر عادت ماهیانه به همراه عادت ماهانه نامنظم و یا فقدان عادت ماهانه یکی از اولین علائمی است که دلالت بر مراقبت پزشکی دارد.

چرخه قاعدگی طبیعی معمولا 28 روز است اما ممکن است از 23 تا 35 روز متفاوت باشد. تاریخ پریود را علامت زده و سپس تا روز اول پریود ماه بعد شمارش کنید. این کار را به‌مدت 3 ماه انجام دهید. اگر شمارش روزهای بین شروع و پایان پریود شما متفاوت و متغییر باشد دارای قاعدگی نامنظم هستید.

نامنظم بودن پریود مشکل حادی نیست اما گاهی می‌تواند دلالت بر مشکلات سلامتی دیگری داشته باشد. اگر نگران سلامت باروری خود هستید حال چه چرخه قاعدگی منظم و یا غیر منظمی داشته باشد بهتر است به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. [shortcode-variables slug=”about”] با تشخیص پزشکی مناسب می‌تواند برای پیشگیری عوارض بیشتر درمان مناسبی را ارائه دهد.

علل

پریود نامنظم در بسیاری از موارد ناشی از شرایطی به‌نام عدم تخمک‌گذاری در بدن است. عدم تخمک‌گذاری یعنی تخمک ‌گذاری در طول قاعدگی به دلیل اختلالات هورمونی حاد رخ نداده است. گاهی پریودهای نامنظم مربوط به اختلالات هورمونی پیچیده می‌باشد. بیمار ممکن است قادر به تولید تخمک باشد اما زمان تخمک ‌گذاری او در هرماه متفاوت باشد. چرخه زندگی و شرایط جسمی و پزشکی هر فرد می‌تواند بر سیکل قاعدگی او تاثیر بگذارد.

مواردی که در این قسمت معرفی می‌کنیم موجب نامنظمی و یا تاخیر عادت ماهانه زنان می‌شوند:

• ورزش یا رژیم غذایی سخت: انجام ورزش زیاد ممکن است میزان خونریزی قاعدگی را کاهش و یا پریود را متوقف کند. ” تاخیر پریود در ورزشکاران استقامتی امر کاملا رایج و طبیعی است.” وزن بسیار کم که ممکن است به‌ دلیل ورزش زیاد، رژیم غذایی سخت، اختلالات تغذیه‌ای و یا بیماری باشد دوره عادت ماهیانه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• استرس: استرس مزمن و یا حتی اضطراب‌های کوتاه مدت در خصوص مشکل خاص می‌تواند موجب اختلال هورمون، تاخیر پریود و سیکل نامنظم شود.
• مصرف قرص: قرص‌های ضدبارداری ممکن است موجب کاهش خونریزی، تاخیر پریود، کوتاه شدن دوره پریود و یا پریودهای مکرر و حتی گاهی قطع کامل پریود شود.
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): این امر موجب تشکیل کیست‌های کوچک در تخمدان و در نتیجه اختلال در تخمک‌ گذاری منظم می‌شود. زنانی که دچار سندرم تخمدان پلی‌کیستیک هستند معمولا عادت ماهانه نامنظمی دارند. این بیماری علاوه‌ بر ایجاد نازایی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت و بیمار قلبی را افزایش دهد.
• وجود بیماری‌های دیگر: اختلالات هورمونی نیز یکی از عواملی است که موجب نامنظم شدن دوره عادت ماهانه زنان می‌شود. اگر سطح هورمون تیروئید خون خیلی کم و یا خیلی زیاد باشد این امر موجب اختلال در چرخه قاعدگی می‌شود. بیماری‌های مقاربتی، دیابت، فیبروم رحم، اختلالات تغذیه‌ای و اندومتریوز از بیماری‌های دیگری هستند که موجب نامنظم شدن عادت ماهانه می‌شوند.
• سن: وقتی نوجوان برای اولین بار پریود می‌شود چرخه قاعدگی او ممکن است هرماه به‌طور منظم نباشد. تنظیم سیکل قاعدگی بعد از اولین پریود معمولا چندسال طول می‌کشد. علاوه‌ب ر این تاخیر پریود، خونریزی شدید و یا کم از علائم رایج نزدیک شدن به یائسگی است.

تشخیص

در صورت بروز هرنوع تغییر در چرخه قاعدگی بهتر است بیمار زمان دقیق شروع و خاتمه پریود، میزان خونریزی و حتی دفع لخته‌های خونی بزرگ را کاملا به ‌خاطر داشته و به پزشک شرح دهد. علائم دیگری مانند خونریزی بعد از پریود، گرفتگی عضلات و درد ناشی از قاعدگی را باید پیگیری کرد.

در صورت بروز مواردی که در این قسمت معرفی می‌کنیم حتما باید به پزشک زنان مراجعه کرد:

• از دست دادن 3 یا چند دوره پریود در طول سال
• قاعدگی زودتر از هر 21 روز
• قاعدگی دیرتر از هر 35 روز
• خونریزی شدید وغیرطبیعی
• خونریزی بیشتر از 7 روز
• درد بیش از حد معمول در دوران قاعدگی

پزشک معمولا در خصوص سیکل قاعدگی و سوابق پزشکی بیمار سوالاتی مطرح می‌کند. برای تشخیص پزشکی دقیق، معاینات فیزیکی از جمله معاینه لگن و تست  پاپ اسمیر ضروری است. گاهی ممکن است بیمار به آزمایش‌های دیگری از جمله، آزمایش خون، سونوگرافی و بیوپسی  نیاز داشته باشد.

• آزمایش خون به‌ منظور پیشگیری از کم‌خونی و اختلالات پزشکی دیگر
• سونوگرافی لگن به‌منظور بررسی فیبرم‌های رحم، پولیپ رحم و یا کیست تخمدان
• بیوپسی آندومتری: در طی بیوپسی یا تکه‌ برداری آندومتری نمونه‌ای از بافت داخلی‌ترین لایه پوشاننده رحم برای آزمایش و تشخیص اندومتریوز، اختلالات هورمونی و سلول‌های سرطانی برداشته می‌شود. آندومتریوز و یا شرایط دیگر ممکن است از طریق روش لاپاراسکوپی نیز تشخیص داده شوند. در طی لاپاراسکوپی، جراح با ایجاد برش کوچک در ناحیه شکم بیمار لوله بسیار نازک مجهز به منبع نور و دوربین فیلمبرداری را وارد رحم می‌کند تا وضعیت رحم و تخمدان‌های بیمار را مشاهده و بررسی کند.

درمان 

قاعدگی نامنظم معمولا نیاز به درمان خاصی ندارد مگر این‌که موجب ناراحتی و اختلال در بدن بیمار شده و یا به‌ منظور درمان بیماری دیگری که موجب نامنظمی چرخه قاعدگی می‌شود صورت بگیرد. درمان عادت ماهانه نامنظم در طول بلوغ و یا نزدیک یائسگی معمولا خیلی ضرورت ندارد.

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و هیپوتیروئیدیسم (کم‌کاری تیروئید) 2 مورد از علل‌های رایج پریودهای نامنظم در زنان هستند. هدف از درمان پریود نامنظم بازگرداندن تعادل هورمونی بدن می‌باشد. پزشک‌ها معمولا با تجویز قرص‌های ضدبارداری و یا هورمون‌های دیگر به بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک کمک می‌کنند پریود منظمی داشته باشند. بیماران مبتلا به هیپرتیروئیدیسم یا کم کاری تیروئید ممکن است به هورمون‌های تیروئید یا درمان ید رادیواکتیو نیاز داشته باشند.

موارد دیگری که ممکن است به تنظیم سیکل قاعدگی کمک کنند شامل:

تغییر شیوه کنترل بارداری

اگر بیمار بعد از 3 ماه مصرف قرص‌های هورمونی ضدبارداری دچار قاعدگی نامنظمی شود پزشک ممکن است روش دیگر پیشگیری از بارداری را توصیه کند. برخی از زنان هنگام استفاده از نکس پلانون، آمپول دپو پروورا و یا آی ‌یو دی ممکن است دچار اختلال در عادت ماهانه شوند.

تغییر سبک زندگی

گاهی اوقات انجام ورزش زیاد موجب اختلال در چرخه قاعدگی می‌شود. برخی از بیماران ممکن است به فعالیت سبک و ورزش کمتری نیاز داشته باشد. اگر سیکل نامنظم ناشی از استرس و اضطراب باشد باید حتما کنترل شود. در چنین شرایطی مراجعه به مشاور خوب و گفتگو کمک شایانی می‌کند.

کاهش وزن

تغییرات زیاد در وزن نیز می‌تواند چرخه پریود را نامنظم کند. افزایش وزن بدن، تخمک‌گذاری را با مشکل مواجه می‌کند. در چنین مواقعی با توصیه پزشک بیمار باید وزن خود را ایده‌آل کند. کاهش ناگهانی وزن نیز می‌تواند منجر به تاخیر پریود ویا پریودهای نامنظم شود.

هورمون درمانی

سیکل قاعدگی نامنظم اغلب به‌دلیل فقدان و یا عدم تعادل هورمون‌های خاص در بدن است. در چنین مواقعی پزشکان به‌ منظور تنظیم عادت ماهانه بیمار قرص‌های ضدبارداری (ضدبارداری خوراکی) که حاوی هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند را تجویز می‌کنند. داروی هورمونی به نام پروژستین به تنظیم پریود زنان کمک می‌کند. مصرف پروژسترون به ‌مدت 10 تا 14 روز در هر ماه موجب تنظیم قاعدگی ماهانه می‌شود. پزشکان معمولا به زنانی که با سیکل نامنظم قصد بارداری دارند داروهای هورمونی تجویز کنند.

جراحی

گاهی وجود زخم یا مشکلات ساختاری در رحم یا لوله‌های فالوپ ممکن است موجب نامنظمی پریود شود. درمان مشکلات ساختاری رحم و یا نقایص ژنتیکی خصوصا زمانی که بیمار قصد باردارشدن دارد معمولا از طریق جراحی صورت می‌گیرد. در مواقعی که پزشک قصد جداکردن بافت اسکار حاد در دستگاه تناسلی را دارد باید از طریق جراحی وارد عمل شود.