عوامل و درمان سقط مکرر جنین

سقط مکرر جنین (RPL) به صورت دو یا تعداد بیشتر حاملگی‌های ناموفق متوالی تعریف می‌شود. زوج‌هایی که دچار مشکل سقط جنین‌های مکرر شده‌اند نیاز به همدلی و درک دارند. سقط جنین در دوران بارداری، به ویژه زمانی که به صورت مکرر رخ می‌دهد، یک تجربهٔ بسیار دردناک مشابه زمانی است که مرگ خاموش یا تولد نوزاد مرده اتفاق می افتد. درمان مناسب می‌تواند به زنانی که سقط مکرر جنین را تجربه می‌کنند، کمک کند تا بارداری موفقی را داشته باشند.

هر گونه از دست رفتن حاملگی که به صورت ناخواسته و خود به خود قبل از هفته بیستم حاملگی رخ می‌دهد، یک سقط جنین محسوب می‌گردد. سقط جنین یک رخداد نسبتاً شایع است و تقریباً 15٪ از کل حاملگی‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، سقط جنین مکرر، که به صورت سه سقط متوالی در سه ماهه اول یا دو سقط که یکی در سه ماهه اول و دیگری در سه ماهه دوم است، تعریف می‌شود، نشان دهندهٔ آن است که احتمالاً یک مشکل پزشکی زمینه‌ای وجود دارد. زنانی که تجربهٔ سقط جنین مکرر را دارند باید با [shortcode-variables slug=”about”] مشورت کنند تا از سقط بیشتر جلوگیری شود.

علل

بعضی از مشکلات سلامتی در افراد منجر به سقط جنین می‌شود. علل دیگری نیز در پیدایش سقط جنین مکرر دخیل هستند اما نقش این علل در چگونگی و چرایی به وجود آمدن این مشکل چندان مشخص نیست. متخصصین همچنان به دنبال شناسایی علل به وجود آورندهٔ سقط جنین مکرر هستند.

عللی که منجر به ایجاد سقط جنین‌های مکرر می‌شوند اغلب غیر معمول می‌باشند. این علل عبارتند از:

• مشکلاتی که باعث لخته شدن خون در زمان‌های غیر معمول می‌شوند. این حالت سندرم آنتی فسفولیپید (ای پی اس)، سندرم استیکی بلاد یا سندرم هیوز شناخته می‌شود.
• اختلال لخته شدن خون که ارثی است و به نام ترومبوفیلی شناخته شده است. این اختلال شبیه به سندرم آنتی فسفولیپید است، اما مادرزادی است و یک مشکل اکتسابی نمی‌باشد. ترومبوفیلی به این معنی است که خون بیمار ممکن است بیشتر از خون نرمال به صورت لخته در بیاید. این اختلال می‌تواند موجب سقط مکرر جنین شود.
• مشکلات ژنتیکی: بیمار یا همسر او ممکن است بر روی یکی از کروموزوم‌های خود ژن نامناسبی را داشته باشد، که تا زمانی که به نوزاد منتقل نشود، مشکلی ایجاد نمی‌کند. تصور می‌شود که سقط جنین مکرر ناشی از اختلال کروموزومی بین دو تا پنج درصد زوج‌ها وجود دارد.
• مشکلات مربوط به رحم یا سرویکس (دهانهٔ رحم): بیمار ممکن است رحمی به شکل غیرطبیعی داشته باشد یا دهانهٔ رحم او ضعیف باشد.
• واژینوز باکتریال، یک نوع عفونت باکتریایی واژن است که خطر سقط جنین و زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. پزشکان هنوز در مورد چگونگی و علل این که عفونت‌هایی مانند این بیماری که ممکن است باعث سقط مکرر جنین شوند، در حال تحقیق هستند.
• اختلالات هورمونی بیمار: برخی از اختلالات هورمونی مانند تخمدان پلی کیستیک با سقط جنین مرتبط هستند. اما تا کنون علل آن مشخص نشده‌اند و متخصصین در خصوص این که درمان‌ها تا چه میزان پاسخگو هستند به طور کامل اطلاعاتی ندارند.
• مشکلات ایمنی زمانی رخ می‌دهند که مادر آنتی بادی‌هایی تولید کند که به طور غیر مستقیم سبب لخته شدن عروق خونی می‌شود که در شکل گیری جنین مؤثر هستند. جنین از مواد مغذی محروم شده و در رحم می‌میرد و این حالت باعث سقط جنین می‌شود.
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، داروها، اشعه ایکس و غیره همچنین ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد. برخی از این عوامل مرتبط با کار هستند، در حالی که دیگر عوامل ممکن است با سبک زندگی مرتبط باشند. مصرف بیش از حد کافئین و سیگار کشیدن (دست اول و دوم) توسط هر یک از والدین ممکن است بر نتایج بارداری تأثیر بگذارد. چاقی با افزایش خطر سقط جنین همراه است.
• ممکن است بالا بودن سن مادر یکی از دلیل سقط جنین باشد. مادرانی که سن بالاتری دارند احتمال بیشتری دارد که سقط جنین را تجربه کند. بالا بودن سن پدر نیز ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد. و به علاوه، یک واقعیت غم انگیز این است که خطر سقط در هر بار سقط جنین کمی افزایش می‌یابد. از حدود سن 35 سالگی، تعداد تخمک‌های بیمار و کیفیت آنها با سرعت بیشتری شروع به کاهش می‌کند. این حالت می‌تواند باعث شود تا مواد ژنتیکی در تخمک در طول بارور شدن بیشتر دچار مشکل شوند. به این ترتیب احتمال وقوع یک اختلال کروموزومی در نوزاد بیشتر است و این امر به نوبه خود خطر احتمال سقط جنین را افزایش می‌دهد.

با وجود تمام این علل احتمالی، اغلب علت اصلی سقط جنین مکرر مشخص نیست و این امر به معنای سقط جنین غیرقابل توضیح است. با مشخص‌تر شدن عوامل ایجاد کنندهٔ سقط جنین مکرر، تعداد موارد غیر قابل توضیح نیز کاهش می‌یابند.

انواع سقط جنین

سقط جنین می‌تواند بر اساس مرحله حاملگی و در زمانی که سقط رخ می‌دهد به صورت زیر طبقه بندی شود:

• سقط جنین در ابتدای دوران بارداری (سه ماهه اول)
• سقط جنین دیر هنگام (بعد از سه ماهه اول)
• سقط جنین مخفی (یا سقط جنین “پنهان” که به صورت بالینی تشخیص داده نشده است). در این حالت سقط جنین قبل از تأیید سونوگرافی بارداری رخ می‌دهد.

آزمایشات

پزشکان در صورت لزوم آزمایش‌های متعددی را روی مادر، پدر و بافت جنین انجام می‌دهند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آزمایش تشریحی و سونوگرافی (آزمایش سونوگرافی یا اچ اس جی و اشعه ایکس)
• آزمایش جهت تشخیص اختلالات خود ایمنی بدن (در مواری که سه یا تعداد بیشتری سقط جنین رخ داده است)
• تست مقاومت به انسولین، دیابت و سایر اختلالات مرتبط با غدد درون ریز، غدد تیروئید و هیپوفیز
• تست کروموزوم مرتبط با نمونه‌های بارداری بایگانی شده پس از سقط جنین (می‌توان در صورت وجود سابقهٔ سقط جنین، دی ان ای جنین موجود در اسلایدهای نمونهٔ تثبیت شده با فرمالین آزمایش کرد)
• مطالعات لخته شدن خون (فقط با استفاده از سابقه خانوادگی یا شخصی از ترومبو-آمبولی وریدی)
• آزمایش کروموزومی والدین برای تشخیص جابجایی‌های متعادل

درمان

به دنبال بازبینی کلینیکی و تحقیقات مناسب، مدیریت هر یک از زوج‌ها بسته به علت سقط جنین به صورت فردی برنامه ریزی می‌شود. در حدود بیش از نیمی از زوجین پزشکان علت خاصی را برای سقط مکرر جنین نمی‌بینند که این حالت سقط مکرر جنین بدون توضیح نامیده می‌شود. در این زوج‌ها، توجه به عوامل دخیل در شیوه زندگی و حمایت زودهنگام از بارداری و مراقبت‌های لازم در طول سه ماهه اول بارداری بعدی انجام می‌شود. شانس بارداری موفق با این اقدامات بالا است. به زوج‌هایی که علت زمینه‌ای سقط مکرر جنین در آن‌ها مشخص می‌گردد، درمان ویژه‌ای برای کمک به بهبود شانس تولد نوزاد زنده در آینده پیشنهاد می‌شود.

درمان اختلالات آناتومی رحم شامل‌ ترمیم جراحی از طریق رفع ضایعات موضعی مانند فیبروم رحم، بافت زخم و پولیپ‌های آندومتر یا قرار دادن سرکلاژ سرویکس (قرار دادن یک بخیه در اطراف گردن رحم ضعیف) یا برداشتن سپتوم رحمی در صورت بروز می‌باشند.

نشان داده شده است که وجود پوشش اندومتری نازک با نتیجه نامناسب در بارداری ارتباط دارد. اغلب این موارد با کاهش مقاومت در برابر جریان خون به آندومتر همراه است. این اختلال در کاهش جریان خون به رحم می‌تواند از طریق تجویز سیلدنافیل (ویاگرا)، تربوتالین و احتمالاً آسپرین بهبود یابد.

• درمان با سیلدنافیل (ویاگرا): مطالعات نشان داده‌اند که ویاگرا در افزایش جریان خون رحمی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و نتایج مثبتی به دنبال داشته باشد. با این حال، برای مؤثر بودن، باید ویاگرا از ابتدای دوره عادت ماهانه تا روز تخمک گذاری استفاده شود و همچنین به صورت واژینال (نه به صورت خوراکی) تجویز شود. ویاگرا به شکل شیاف واژنی در دوز 25 میلی گرم چهار بار در روز تجویز می‌گردد و موجب افزایش جریان خون رحمی و همچنین ضخامت لایه رحم می‌شود. تا به امروز، حدود 70 درصد از زنان مورد بررسی بهبود قابل توجهی در ضخامت لایه رحمی را پس از استفاده از شیاف ویاگرا تجربه کرده‌اند. بارداری موفق نیز در 42 درصد از زنانی که به ویاگرا پاسخ دادند، مشاهده شده است. لازم به ذکر است که بیشتر این زنان تجارب ناموفقی از آی وی اف‌های مکرر داشته‌اند.
• تربوتالین: تربوتالین دارویی است که موجب شل شدن عضلهٔ دیوارهٔ رحم می‌شود و بنابراین اجازه می‌دهد روند انتقال هورمون به اندومتریوم بهبود یابد. استفاده از تربوتالین اغلب سبب افزایش ضربان قلب می‌شود. تربوتالین نباید برای زنان مبتلا به اختلالات قلبی نامنظم (آریتمی) و زنانی که ذخیرهٔ قلب را کاهش داده‌اند تجویز شود.
• آسپرین: آسپرین یک آنتی پروستا گلاندین است که روند جریان خون به آندومتر رحم را بهبود می‌بخشد. آسپرین به صورت دوز 81 میلی گرم خوراکی و روزانه از ابتدای دوره عادت ماهانه تا زمان تخمک گذاری تجویز می‌شود.

ایمونوتراپی

بسیاری از علل سقط جنین می‌توانند با ایمونوتراپی که روشی متشکل از ترکیبات آسپرین، هپارین، کورتیکواستروئیدها (دگزامتازون یا پردنیزون) و اینترالیپید (IL) برای تنظیم افزایش NKa است، درمان شوند. دستیابی به موفقیت مطلوب با درمان اینترالیپید و کورتیکواستروئید نیازمند این است که درمان به خوبی قبل از تخمک گذاری انجام شود (حدود 7 تا 14 روز قبل از زمان پیش بینی شده برای تخمک گذاری). با توجه به این واقعیت که فقط 10 تا 15 درصد از دوره‌های طبیعی (با استفاده یا بدون استفاده از لقاح مصنوعی و یا داروهای باروری) به حاملگی منجر می‌شود، تجویز مکرر اینترالیپید در اغلب موارد باید پیش از بارداری انجام گردد. آی وی اف یا لقاح مصنوعی موجب افزایش باروری به میزان معمولاً 2 تا 3 برابر بیشتر از حالت معمول می‌گردد. این ویژگی اغلب باعث می‌شود تا لقاح مصنوعی یک روش درمانی انتخابی در موارد سقط جنین مکرر ایمنولوژیک باشد.