به داشتن سبک زندگی مناسب و سالم در دوران بارداری، مراقبت های دوران بارداری گفته میشود. انتخاب متخصص زنان و زایمان خوب و ملاقات منظم با او نیز جزء مراقبت های دوران بارداری محسوب میشود. اگر در طول دوره بارداری مراقبت‌های لازم را انجام دهید، احتمال موفقیت‌آمیز بودن زایمان شما افزایش می‌یابد. به‌محض اینکه متوجه شدید باردار هستید، به متخصص زنان و زایمان خود مراجعه کنید. متخصص زنان با بررسی سابقه پزشکی شما، فرایند مراقبت را شروع خواهد کرد. همچنین در صورت داشتن علائم خاص، متخصص زنان و زایمان به ارزیابی آن‌ها خواهد پرداخت. در طی هر جلسه ملاقات با متخصص زنان و زایمان، وزن و فشارخون شما ثبت میشود. این اندازه‌گیری‌ها کمک می‌کند تا سلامت شما در طول بارداری مورد ارزیابی قرار بگیرد.
اهمیت نظم و تداوم مراقبت های دوران بارداری
مراقبت های دوران بارداری قبل از زایمان نقش مهمی در حفظ سلامتی مادر در طول بارداری ایفا می‌کند. متخصص زنان و زایمان، پرستار یا ماما رشد کودک شما را تحت نظارت قرار می‌دهد و آزمایش‌های معمول به‌منظور یافتن مشکلات پیش از موعد و پیشگیری از آن‌ها انجام خواهد شد. همچنین ملاقات منظم، این فرصت را به شما می‌دهد تا در صورت داشتن هرگونه علائمی با پزشک مطرح کرده و نحوه برخورد با آن را یاد بگیرید. همچنین می‌توانید سؤالات خود را در خصوص بارداری و تولد نوزاد خود در آینده بپرسید.
مراقبت های دوران بارداری
مراقبت صحیح قبل، حین و بعد از بارداری، می‌تواند در رشد مناسب کودک شما مؤثر باشد و سلامتی هردو را افزایش دهد. بهترین راه برای اطمینان از اینکه کودک شما زندگی سالمی را آغاز می‌کند، مراقبت صحیح و مناسب در دوران بارداری است.
مراقبت‌های پیش از زایمان
ازجمله اقدامات لازم در طول فرایند بارداری، داشتن تغذیه مناسب و عادت‌های سالم قبل و حین دوره بارداری است. به‌صورت ایده‌آل بهتر است قبل از شروع به اقدام برای بارداری، ابتدا با پزشک خود مشورت نمایید. در اینجا برخی از نکات لازم بیان خواهد شد:
یک پزشک و ماما خوب انتخاب کنید
شما باید برای دوره مراقبت های دوران بارداری و زایمان خود یک متخصص زنان و زایمان انتخاب کنید. پزشک راهنمایی‌های لازم را در خصوص مراقبت های دوران بارداری، مراقبت‌های قبل از زایمان، حین زایمان و بعدازآن ارائه خواهد داد.
مصرف اسیدفولیک
اگر قصد دارید باردار شوید و یا در دوران بارداری قرار دارید، باید روزانه از مکمل اسیدفولیک با حداقل دوز 400 میکروگرم استفاده کنید. مصرف اسیدفولیک خطر برخی از نقص‌های مادر زادی را کاهش می‌دهد. شما همچنین باید:
- در مورد هر نوع داروی مصرفی خود با پزشک مشورت کنید، ازجمله داروهای غیر نسخه‌ای یا مکمل‌ها. فقط باید از داروهایی استفاده کنید که پزشک مصرف آن‌ها را در دوران بارداری مجاز بداند.
- از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کرده و مصرف کافئین را محدود کنید.
- اگر سیگار می‌کشید آن را ترک کنید.
ویزیت‌های منظم و آزمایش‌های دوران بارداری
برای رعایت مراقبت های دوران بارداری، در طول حاملگی خود چندین بار به پزشک مراجعه خواهید کرد. تعداد جلسات ملاقات و نوع آزمایش‌هایی که باید انجام دهید، بسته به مرحله بارداری تغییر خواهد کرد:
- مراقبت های دوران بارداری مربوط به سه‌ماهه اول
- مراقبت های دوران بارداری مربوط به سه‌ماهه دوم
- مراقبت های دوران بارداری مربوط به سه‌ماهه سوم
با پزشک خود در مورد آزمایش‌های مختلفی که ممکن است در طول حاملگی انجام دهید، مشورت نمایید. این آزمایشات به پزشک کمک می‌کند تا چگونگی رشد جنین شما را ارزیابی نماید و در صورت بروز هرگونه مشکلی به‌موقع آن را تشخیص داده و درمان کند. این آزمایش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر گردد:
- آزمایش سونوگرافی برای ارزیابی رشد کودک و تعیین زمان ملاقات بعدی
- آزمایش گلوکز برای بررسی دیابت حاملگی
- اکوکاردیوگرافی جنین برای بررسی قلب جنین
- آمنیوسنتز برای بررسی نقص‌های مادرزادی و مشکلات ژنتیکی
- آزمایش نوکال ترانس‌لوسنسی (سونوی NT) برای بررسی اختلالات ژنتیکی جنین
- آزمایشات لازم برای بررسی بیماری‌های منتقله از راه جنسی
- آزمایش‌های خون مانند Rh و ABO(تعین گروه خونی)
بسته به سابقه خانوادگی شما، ممکن است پزشک برای بررسی اختلالات ژنتیکی ازمایشات تکمیلی را درخواست نماید. پیش از انجام آزمایش‌های ژنتیکی، موارد زیادی برای تصمیم‌گیری وجود دارد. از پزشک خود مشورت بگیرید تا مناسب بودن یا نبودن این آزمایش‌ها را برای شما مشخص سازد. اگر در طبقه‌بندی حاملگی پرخطر قرار داشته باشید، ممکن است به تعداد ملاقات بیشتری نیازمند باشید، همچنین ممکن است ازمایشات بیشتری از شما گرفته شود.
موارد مورد انتظار در طول بارداری
پزشک در مورد کنترل عوارض رایج بارداری توضیحات لازم را به شما خواهد داد، برخی از این عوارض عبارتند از:
- تهوع صبحگاهی
- درد پشت، درد پا و سایر دردهای مربوط به دوران بارداری
- اختلال در خواب
- تغییرات در پوست و مو
- خونریزی واژینال در اوایل بارداری
بعضی از زنان در دوران بارداری علائم کم یا خفیفی دارند. بسیاری از زنان در دوران بارداری به‌طور کامل کار می‌کنند و مجبور هستند جابه‌جا شوند. برخی دیگر ممکن است مجبور شوند ساعات کاری خود را کاهش داده یا کار خود را متوقف کنند. برای داشتن زایمانی سالم، ممکن است برخی از زنان مجبور شوند برای چند هفته در تخت خواب استراحت کنند.
عوارض احتمالی بارداری
بارداری یک پروسه پیچیده است. درحالی‌که اکثر زنان بارداری خود را به‌صورت طبیعی طی می‌کنند، ممکن است عوارضی نیز رخ دهد. بااین‌حال، داشتن عوارض به این معنا نیست که کودک شما سالم نخواهد بود. بلکه بدان معنی است که پزشک شما را با دقت بیشتری تحت نظر قرار می‌دهد و شما و جنینتان را در مدت باقی‌مانده تحت مراقبت ویژه قرار می‌دهد. عوارض معمول عبارتند از:
- دیابت در دوران بارداری (دیابت حاملگی)
- فشارخون بالا در دوران بارداری (پره اکلامپسی). پزشک در مورد چگونگی مراقبت از خود در صورت مبتلا بودن به پره اکلامپسی اطلاعات لازم را ارائه خواهد کرد.
- تغییرات زودهنگام در رحم
- بروز اختلال در جفت که ممکن است دهانه رحم را بپوشاند، از رحم بیرون برود یا آن‌گونه که باید وظیفه خود را انجام ندهد.
- خونریزی واژینال
- زایمان زودهنگام
- رشد نکردن مناسب جنین
- مبتلا شدن جنین به بیماری یا اختلالات پزشکی.
فکر کردن در مورد مشکلات احتمالی ممکن است نگران‌کننده باشد. اما آگاه بودن از آن‌ها مهم است، بنابراین در صورت مواجه‌شدن با علائم غیرمعمول، پزشک خود را مطلع سازید.
مراقبت‌های ضروری برای هر ماه از بارداری
ماه اول، دوم و سوم بارداری
بدن شما
در پایان ماه سوم، ممکن است چندین کیلو وزن شما اضافه شود. به علت تغییرات هورمونی، ممکن است دچار خستگی شوید. به میزان کافی استراحت داشته باشید و هر از چند گاهی خواب کوتاهی داشته باشید. در پایان ماه سوم باید انرژی شما بیشتر شود. برای راحتی بیشتر، از لباس‌های راحت و متناسب استفاده کنید. برای تأیید روند حاملگی، در ماه دوم به پزشک خود مراجعه کنید. جلسات منظم برای پیگیری مراقبت‌های لازم در طی بارداری، برای شما برنامه‌ریزی خواهد شد.
رژیم غذایی
در طول سه ماه اول ممکن است احساس ناراحتی و بیماری داشته باشید. معمولاً به این حالت بیماری یا تهوع صبحگاهی گفته میشود، اما ممکن است هر موقع از شبانه‌روز احساس تهوع داشته باشید. شما می‌توانید چند مورد از این پیشنهاد‌های زیر را امتحان کنید تا ببیند کدام‌یک برای شما مؤثر است:
- صبح قبل از اینکه از تخت خواب خارج شوید و یا زمانی که احساس تهوع دارید، یک قطعه نان یا چند قطعه بیسکویت کراکر بخورید. شب قبل از خواب آن‌ها را آماده کرده و کنار تخت خود قرار دهید.
- آرام از تخت خواب خارج شوید. از حرکات ناگهانی خودداری کنید.
- برشی از یک لیموی تازه را بمکید یا آن را بو کنید.
- در طول روز در چندین نوبت غذا بخورید تا معده شما برای مدت طولانی خالی نماند (شش وعده غذای کوچک به‌جای سه وعده غذایی بزرگ).
- در رژیم غذایی خود از پروتئین بالا (گوشت بدون چربی، پروتئین‌های گیاهی، لوبیا، حبوبات)، کربوهیدرات‌های پیچیده (کراکر، نان، سیب‌زمینی، برنج)، میوه و آب‌میوه استفاده کنید. چنین غذاهایی از کاهش سطح قند خون جلوگیری مکنند، کاهش قند خون می‌تواند باعث تهوع شود.
- سوپ‌ها و مایعات دیگر را در بین وعده‌های غذایی بخورید، نه همراه غذا
- از غذاهای چرب یا سرخ‌شده اجتناب کنید. هضم این غذاها دشوار است و ممکن است باعث تهوع شوند.
- حتی در بعضی از زنان پخت‌وپز این غذاها برای دیگران نیز می‌تواند تهوع ایجاد کند.
- چاشنی کمی به غذا بزنید و از غذاهای پر ادویه دوری کنید.
- وقتی احساس تهوع کردید، مقداری نوشیدنی سودا (به‌غیراز نوشیدنی حاوی سدیم کربنات) را مزه مزه کنید. شربت ساده کولا را امتحان کنید.
- از چای‌های گیاهی مانند نعناع، نعناع فلفلی، برگ تمشک یا زنجبیل کمک بگیرید. مصرف برخی از گیاهان در بارداری توصیه نمی‌شود.
- هوای تازه می‌تواند کمک‌کننده باشد. پیاده‌روی کوتاهی داشته باشید، یا سعی کنید در محلی که پنجره آن باز است بخوابید.
- هنگام پخت‌وپز، پنجره‌ها را باز کنید و یا جهت خلاصی از بوی غذا از هود استفاده کنید.
- مواد غذایی سرد مانند یخ و بستنی را امتحان کنید.
مصرف کلسیم برای سلامتی استخوان و دندان‌های شما و جنین بسیار مهم است. یک راه آسان برای دریافت کلسیم از رژیم غذایی، استفاده از لبنیات مانند شیر، پنیر، ماست و بستنی است. خوردن مقدار زیادی میوه و سبزیجات، غلات کامل و سبوس‌دار برای جلوگیری از یبوست مفید است. مطمئن شوید که به میزان کافی آب می‌نوشید.
خلق‌وخوی و احساسات
در مورد احساسات خود با همسرتان صحبت کنید. از او کمک بخواهید، بخصوص اگر خسته هستید. در طول این مدت ممکن است وزن شما اضافه شود و چابکی قبل را نداشته باشید، از این بابت ممکن است احساس خوبی نداشته باشید. به یاد داشته باشید وزن اضافی، بدن شما را برای بارداری و تغذیه با شیر مادر آماده می‌کند، این موضوع به پرخوری زیاد مربوط نمی‌شود. در دوران بارداری تغییرات خلقی در رابطه با نیاز جنسی، امری شایع است. داشتن رابطه جنسی در دوران بارداری مضر نیست. اما به یاد داشته باشید، برای محافظت از خود و جنین، داشتن رابطه صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است. با پزشک خود در مورد رابطه جنسی در این دوران مشورت نمایید.
ماه چهارم
بدن شما
ممکن است متوجه شوید که انرژی شما افزایش یافته است. ممکن است تهوع و خستگی متوقف شود. همچنین متوجه می‌شوید که شکمتان بزرگ‌تر شده است زیرا که جنین رشد بیشتری داشته است.
رژیم غذایی
در طول بارداری نیاز به آهن افزایش می‌یابد. برای اطمینان از دریافت آهن به میزان کافی، گوشت، سبزیجات سبز برگ‌پهن، نان تهیه‌شده از غلات کامل، میوه‌های خشک و حبوبات را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
ماه پنجم
بدن شما
به خاطر تغییراتی که در سیستم گردش خون شما ایجاد میشود، باید به‌طور منظم بایستید و حرکت داشته باشید. این کار را در ادامه بارداری باید مدنظر داشته باشید. ممکن است سینه‌های شما شروع به ترشحی مایع زردرنگ به نام کُلستروم (آغوز) کند. که برای آماده‌سازی سینه جهت تغذیه کودک انجام میشود. در این زمان ممکن است حرکت جنین خود را حس نمایید.
رژیم غذایی
رژیم غذایی شما باید سرشار از ویتامین (C) باشد. بدن ویتامین (C) را ذخیره نمی‌کند، بنابراین مهم است که روزانه از طریق غذا به میزان کافی این ویتامین را دریافت نمایید. منابع خوب ویتامین C عبارت‌اند از: پرتقال، کلم بروکلی و گوجه‌فرنگی.
انتخاب پزشک برای نوزاد
قبل از ورود به بیمارستان، باید پزشکی را که قرار است از نوزاد شما مراقبت می‌کند انتخاب کنید. اگر تا حالا پزشکی را برای نوزاد خود انتخاب نکرده‌اید، زمان خوبی است که به دنبال یک پزشک خوب باشید. با دوستان خود مشورت کنید و ببینید کدام پزشک را برای خود انتخاب کرده‌اند، آیا از او راضی هستند؟ بسیاری از متخصصان اطفال و پزشکان خانواده می‌توانند در این امر شما را کمک کنند، سعی کنید پزشکی را انتخاب کنید که به محل زندگی شما نزدیک باشد.
ماه ششم
بدن شما
در این ماه احتمالاً حدود 1.300 تا 1.800 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشید. ممکن است پاهای شما در اواخر دوران بارداری متورم شوند. بالا قرار دادن پا از سطح بدن می‌تواند به کاهش تورم مچ پا کمک کند. کفش‌های پهن و راحت (ترجیحاً با پاشنه صاف) بخرید.
رژیم غذایی
ممکن است اشتهای شما نسبت به برخی از غذاها زیادتر شود و یا ممکن است تحمل برخی از غذاها برایتان دشوار گردد. اگر این اتفاق رخ داد، جایگزین‌هایی را انتخاب کند که مواد مغذی لازم را برای جبران کمبودها داشته باشند.
پیش ثبت‌نام بیمارستان
اگر قبلاً در بیمارستان موردنظر ثبت‌نام نکرده‌اید، اکنون زمان خوبی است که این کار را انجام دهید. شما می‌توانید نحوه انجام این کار را از پزشک خود بپرسید یا اینکه مستقیماً با بیمارستان تماس بگیرید.
ماه هفتم
بدن شما
در این ماه احتمالاً حدود 1.300 تا 1.800 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشید. ممکن است سریع‌تر دچار خستگی شوید. در این شرایط بازهم از دیگران کمک بخواهید. اگر کار می‌کنید، در صورت امکان سعی کنید زمان کار را کوتاه‌تر کرده و یا برنامه کاری خود را انعطاف‌پذیر کنید. هر موقع می‌توانید، استراحت کنید.
احساسات
تحریک‌پذیری و نوسان در خلق‌وخوی، در طول سه ماه آخر بارداری معمول است. احساسات خود را با همسرتان در میان بگذارید. می‌توانید به همراه همسرتان در کلاس‌های آمادگی زایمان شرکت نمایید. در این کلاس‌ها اطلاعات مفیدی درباره بارداری و زایمان ارائه میشود.
ماه هشتم
بدن شما
در این ماه احتمالاً حدود 1.300 تا 1.800 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشید. افزایش دفع ادرار، کمردرد، اضطراب، سوزش سر دل و کوتاهی نفس در این زمان رخ می‌دهد. در صورت لزوم لباس‌های گشادتری را خریداری کنید. در این چند هفته آخر، رشد جنین چشم‌گیر خواهد بود
رژیم غذایی
آنچه می‌خورید هنوز هم مهم است. اگر مشکل خواب دارید، سعی کنید نوشیدنی گرم بنوشید و برای حمایت از خود به پهلو با یک بالش بخوابید. گرفتن دوش با آب گرم قبل از خواب به آرامش شما کمک کرده و باعث خواب‌آلودگی شما میشود.
ماه نهم
بدن شما
در این ماه احتمالاً حدود 1.300 تا 1.800 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشید. ممکن است شکم شما به دلیل تغییر موقعیت جنین برای تولد، تغییر شکل داشته باشد. کارهای لازم را برای اقامت در بیمارستان انجام دهید. شماره تلفن‌های مهم و ضروری را در نزدیکی خود قرار دهید. لوازم موردنیاز و کیف خود را برای بیمارستان آماده نگه دارید. برای رفتن به بیمارستان در هر ساعتی از شبانه‌روز برنامه‌ریزی کنید و آمادگی داشته باشید. اطمینان حاصل کنید که در هنگام ورود به خانه پس از زایمان همه‌چیز از قبیل غذا و پوشک، آماده شده باشد.
زایمان
با ماما یا پزشک خود در مورد آنچه در طول زایمان انتظار آن را دارید، مشورت کنید. شما می‌توانید خواسته‌ها و سؤالات خود را کتبی بنویسید و برای زایمان خود برنامه‌ریزی کنید. ممکن است در برنامه‌ریزی خود بخواهید موضوعات زیر را در نظر بگیرید:
- چگونگی کنترل درد در هنگام زایمان، ازجمله اینکه آیا باید بی‌حسی اپیدورال استفاده کنید یا نه.
- نظر شما در مورد اپیزیوتومی (برش واژینال جهت خروج راحت‌تر نوزاد) چیست؟
- اگر عمل سزارین برای شما ضروری گردد، نظر شما چه خواهد بود؟
- نظر شما در مورد استفاده از فورسپس زایمان یا وکیوم جنین چیست؟
- در طول زایمان تمایل دارید چه کسی کنار شما باشد؟
ایده خوبی است که فهرستی از لوازم موردنیاز خود در بیمارستان را تهیه کرده و آن‌ها را آماده کنید. کیف خود را از قبل آماده کرده تا در صورت نیاز آمادگی لازم را داشته باشید. هم‌زمان با نزدیک شدن به تاریخ زایمان، متوجه تغییراتی در خود خواهید شد. تعیین زمان دقیق زایمان همیشه آسان نیست. ماما یا پزشک می‌تواند زمان معاینه یا رفتن به بیمارستان را به شما بگوید. با پزشک در مورد اینکه اگر زمان زایمان بگذرد چه اتفاقی می‌افتد، مشورت کنید. بسته به سن و عوامل خطر شما، ممکن است انجام زایمان در هفته 39 الی 42 در نظر گرفته شود. زمانی که موعد زایمان فرا برسد، راه‌کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده نمایید.
پس از تولد نوزاد چه مواردی را باید انتظار داشته باشید؟
به دنیا آمدن نوزاد یک رویداد هیجان‌انگیز و شگفت‌آور است. مدیریت آن برای مادر کمی دشوار است. در چند هفته اول پس از زایمان باید از خود مراقبت کنید. نوع مراقبت شما به نوع زایمان شما بستگی خواهد داشت. اگر زایمان واژینال داشته باشید، احتمالاً قبلاً از رفتن به خانه 1 الی 2 روز در بیمارستان سپری خواهید کرد. اگر زایمان شما از نوع سزارین باشد، 2 الی 3 روز در بیمارستان خواهید ماند. پزشک یا ماما در مورد نحوه مراقبت از خود در منزل توضیحات لازم را ارائه خواهد کرد. اگر قادر به شیر دادن هستید، تغذیه با شیر مادر مزایای زیادی دارد. همچنین می‌تواند در کاهش وزن حاملگی نیز کمک‌کننده باشد. برای یادگرفتن نحوه تغذیه با شیر مادر، صبور باشید ممکن است 2 تا 3 هفته طول بکشد تا کنترل آن را به دست آورید. چیزهای زیادی برای یادگیری وجود دارد، مانند:
- چگونگی مراقبت از سینه‌های خود
- موقعیت قرار گرفتن نوزاد برای تغذیه با شیر مادر
- چگونگی غلبه بر مشکلات تغذیه با شیر مادر
- پمپاژ و نگهداری شیر
- ایجاد تغییر در پوست و نوک سینه
- زمان مناسب برای شیردهی
اگر به کمک نیاز داشتید، نگران نباشید. منابع زیادی برای کمک به مادران جدید وجود دارد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر باردار هستید یا فکر می‌کنید که باردار هستید، با ماما یا پزشک خود مشورت کنید، همچنین در موارد زیر:
- اگر برای دیابت، بیماری تیروئید، تشنج و یا فشارخون بالا، دارو مصرف می‌کنید.
- مراقبت‌های لازم قبل از بارداری را رعایت نکرده‌اید.
- اگر نمی‌توانید عوارض معمول بارداری را با دارو کنترل کنید.
- اگر در معرض بیماری‌های مقاربتی، مواد شیمیایی، اشعه یا آلودگی‌های غیرمعمول قرار گرفته‌اید.
اگر باردار هستید و شرایط زیر برایتان پیش آمد فوری به پزشک یا ماما مراجعه کنید:
- تب، لرز، یا سوزش ادرار
- خونریزی واژینال
- درد شدید شکم
- آسیب‌دیدگی فیزیکی یا آسیب‌دیدگی عاطفی شدید
- پاره شدن کیسه آب
- اگر در نیمه دوم بارداری خود هستید و متوجه شدید حرکت جنین کم است یا اصلاً حرکت نمی‌کند.
یک پاسخ