عادت ماهیانه زمانی اتفاق می‌افتد که رحم یک‌بار در ماه تخلیه میشود. بافت پوششی از طریق ورودی کوچکی در گردن رحم عبور می‌کند و از کانال واژنی خارج میشود. برخی از دردها، گرفتگی و ناراحتی‌های دوران قاعدگی طبیعی است اما نه درد بیش‌ازحدی که موجب دوری از کار یا مدرسه شود.
قاعدگی دردناک نیز دیسمنوره نامیده میشود. دو نوع دیسمنوره وجود دارد: اولیه و ثانویه. دیسمنوره اولیه در زنانی اتفاق می‌افتد که قبل و در طول قاعدگی درد دارند. زنان که قبلاً دارای قاعدگی‌های طبیعی و بدون درد داشته‌اند و الان دچار درد قاعدگی شده‌اند ممکن است دیسمنوره ثانویه‌ای داشته باشند. اختلالاتی مانند اندومتریوز یا فیبروم رحم که رحم یا سایر اندام‌های لگنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، می‌توانند باعث درد در زمان پریودی شوند.
درحالی‌که برخی از زنان ناراحتی کم یا خفیفی در طول قاعدگی تجربه می‌کنند، زنان دیگر از درد شدید رنج می‌برند. بعضی از زنان ممکن است همیشه عادت ماهیانه دردناكی را تجربه كنند و بعضی دیگر میگویند که هر دوره به‌شدت درد اضافه میشود. درد قاعدگی در نوجوانان و زنان در 20 سالگی شایع است اما در زنان مسن‌تر نیز ممکن است رخ دهد.
اگر درد پریودی خیلی شدید است که زندگی روزمره را دچار تداخل می‌کند مثلاً شما را از رفتن به مدرسه یا محل کارتان متوقف می‌کند یا دچار گرفتگی می‌شوید که بیش از 2 یا 3 روز طول می‌کشد، می‌توانید با [shortcode-variables slug=”name”] مشورت کنید تا بیشتر درباره‌ی این مشکل بدانید و درمانش کنید.
علل
تقریباً هر 28 روز یک‌بار، اگر هیچ اسپرمی برای تخمک‌گذاری وجود نداشته باشد، پوشش رحم از آن خارج میشود. مواد شبه هورمون مانند پروستاگلاندین ها منجر به این روند می‌شوند. پروستاگلاندین ها مواد شیمیایی هستند که در طول قاعدگی در پوشش رحم شکل می‌گیرند. آن‌ها باعث انقباض عضلانی و گرفتگی عضلات می‌شوند که شبیه به درد زایمان است. آن‌ها همچنین می‌توانند باعث تهوع و اسهال شوند. انقباضات جریان خون را به لایه رحم و یا آندومتر مهار می‌کند. این اتفاق به این دلیل می‌افتد که در طول قاعدگی مقدار زیادی لکوتریژن وجود دارد. کسانی که احتمال بیشتری دارند درد قاعدگی را تجربه کنند عبارت‌اند از:
- افراد زیر 20 سال
- شروع بلوغ در 11 سال یا جوان‌تر
- منوراژی یا خونریزی شدید در طول پریودی
- افرادی که تاکنون زایمان نداشته‌اند.
چندین بیماری مرتبط باقاعدگی نیز وجود دارند و ممکن است موجب گرفتگی عضلات شوند که شامل موارد زیر هستند:
- آندومتریوز: بافت‌های پوششی رحم در خارج از رحم ایجاد می‌شوند.
- فیبروم های رحم: تومورهای غیر سرطانی و رشد در دیواره رحم.
- آدنوميوز: بافت پوششی رحم که در ديواره عضلاني رحم رشد می‌کند.
- بیماری التهاب لگنی: عفونت منتقل‌شده از طریق باکتری
- تنگی مجرای گردنی: ورودی دهانه رحم کوچک است و جریان قاعدگی را محدود می‌کند.
علائم
گرفتگی عضلات قاعدگی معمولاً به درد ناخوشایند، سوزش، گرفتگی شکم و کمر، درست بالای استخوان لگن اشاره دارد.
سایر علائم عبارت‌اند از:
- درد پشت و پایین ران
- تهوع و استفراغ
- تعریق
- ضعف و سرگیجه
- اسهال
- یبوست
- نفخ
- سردرد
اگر علائم دائماً شدیدتر می‌شوند یا بعد از 25 سالگی شروع می‌شوند بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص
اکثر زنان بدون کمک پزشک می‌توانند گرفتگی قاعدگی را تشخیص دهند. اگر درد شدید است، پزشک باید لگن و شکم را به‌طور کامل معاینه کند.
پزشک از بیمار درباره سابقه بیماری و انجام معاینه فیزیکی سؤال می‌پرسد که شامل ارزیابی اندازه و شکل مهبل (واژن)، دهانه رحم، رحم و تخمدان‌ها و احتمالاً معاینه لگن داخلی است.
اگر پزشکان مشکوک به مشکل اساسی باشند، ممکن است آن‌ها تست‌هایی را برای جمع‌آوری اطلاعات بیشتر در مورد قسمت شکم، رحم، مهبل و لوله‌های فالوپی تجویز کنند. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سونوگرافی
- سی‌تی‌اسکن
- ام آر آی
- هیسترسکوپی
- لاپاروسکوپی
روش‌های عکس‌برداری می‌تواند به شناسایی اندومتریوز، انسداد لوله رحم، فیبروم رحم، کیست تخمدان و حاملگی خارج رحمی کمک کنند.
درمان
دارو
- ضد پروستاگلاندین‌ها، تنگی رحم را کاهش می‌دهند، جریان خون را روان می‌کند و ناراحتی را از بین می‌برد.
- این داروها همچنین ممکن است شامل مسکن‌ها، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن باشند و نوعی داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی هستند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی به‌تنهایی برای کاهش درد قاعدگی نیز استفاده می‌شوند.
- اگر زن کاندید مناسبی باشد، پزشک ممکن است قرص‌های جلوگیری از بارداری را برای جلوگیری از تخمک‌گذاری و کاهش شدت کمردرد قاعدگی تجویز کند. این دارو باعث نازک شدن پوشش رحم، محل تولید پروستاگلاندین‌ها، می‌شوند و همچنین باعث تنگی و خونریزی نیز میشود. در برخی موارد، قرص‌های کنترل قاعدگی می‌تواند به‌طور مداوم و بدون قطعی 4 تا 7 روز در هر ماه مورد استفاده قرار گیرند. در این مورد هیچ خونریزی وجود نخواهد داشت.
- سایر انواع روش‌های کنترل بارداری، ازجمله برخی از انواع آی او دیِ هورمونی، حلقه‌های واژینال و تزریق‌ها می‌توانند به کاهش اسپاسم کمک کنند.
جراحی
اگر گرفتگی به علت بیماری‌های زمینه‌ای مانند اندومتریوز یا فیبروم رحم باشد، ممکن است برای برداشتن بافت غیرطبیعی جراحی موردنیاز باشد. در موارد نادر اگر درمان‌های دیگر مؤثر و درد شدید باشد ممکن است هیسترکتومی که جراحی برداشتن رحم است نیز جز گزینه‌های درمان قرار گیرد. اگر هیسترکتومی انجام شود بیمار دیگر نمی‌تواند فرزند دار شود. این گزینه معمولاً فقط در زنانی استفاده میشود که قصد فرزنددار شدن ندارند یا یائسه شده‌اند.
درمان‌های خانگی
- خوابیدن در وان آب گرم
- گرم کردن به‌عنوان مثال یک کیسه آب گرم بر روی قسمت زیر شکم بگذارید. احتیاط کنید و با پد حرارتی نخوابید تا دچار سوختگی نشوید.
- تحریک عصبی الکتریکی. این روش می‌تواند گزینه‌ای برای زنانی باشد که ترجیح می‌دهند از دارو استفاده نکنند. این دستگاه‌ها جریان الکتریکی ضعیفی تولید می‌کنند و در سیگنال‌های دردی که از اعصاب به مغز ارسال می‌شوند تداخل ایجاد می‌کنند.
- محققان دریافتند که مواد تشکیل‌دهنده چای بابونه ممکن است با آرام کردن رحم به کاهش درد قاعدگی کمک کنند. برخی از گزینه‌های رژیم غذایی، ازجمله گیاهان و مکمل‌های ویتامینی ممکن است کمک‌کننده باشند. بعضی از نمونه‌ها اسطوخودوس، رازیانه و پیکنوژنول هستند. این گزینه خطر بسیار کمی دارد. پودر زنجبیل نیز در طول 3 تا 4 روز اول قاعدگی مصرف میشود.
- مصرف ویتامین B-6، ویتامین B-1، ویتامین E، اسیدهای چرب امگا-3، کلسیم و منیزیم مفید هستند. اگر بیمار تصمیم به استفاده از داروهای گیاهی یا مکمل‌ها داشته باشد، باید احتیاط کند.
- استراحت و خواب راحت و ورزش منظم می‌تواند کمک کند.
- بالا بردن پاها یا دراز کشیدن و خم کردن زانو
پیشگیری
اقداماتی که ممکن است خطر ابتلا به گرفتگی‌های قاعدگی را کاهش دهند عبارت‌اند از:
- خوردن میوه‌ها و سبزی‌ها و محدود کردن مصرف چربی، کافئین، نمک و شیرینی
- ورزش منظم
- کاهش استرس
- ترک سیگار
- یوگا و طب سوزنی
