گره بند ناف همانطور که از نام آن پیداست، گره خوردن بند ناف نوزاد است. از آنجا که بند ناف مسئولیت حمل مواد غذایی از جفت به جنین را دارد، هرگونه پیچ خوردگی در آن میتواند خطرناک باشد. اگرچه بیشتر گرههای بندناف بیخطر هستند، اما برخی از آنها میتوانند جریان یافتن مواد مغذی را محدود کرده و به جنین آسیب برسانند.
[sv slug=”alert”]حاملگی و تولد نوزاد میتواند یک فرایند شگفت انگیز باشد و بند ناف کودک نیز از شگفتیهای آن است. بند ناف یک عمل معجزه آسا را انجام میدهد و شما را به نوزاد خود در رحم متصل میکند و به رشد و نمو او کمک میکند. خوشبختانه ناهنجاریهای بند ناف اغلب نادر هستند و اگر مشکلی پیش بیاید معمولاً با سونوگرافی بارداری قابل تشخیص است. با این حال ممکن است بخواهید درباره اینکه ممکن است چه مشکلاتی رخ دهد و چه ناهنجاریهایی برای بند ناف اتفاق بیفتد از پزشک خود سوال بپرسید.
دکتر سولماز محمدی متخصص زنان و زایمان درباره پیشگیری، تشخیص و درمان انواع مشکلات دوران بارداری شما را راهنمایی میکنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره 09170836882 تماس حاصل فرمایید.[sv slug=”alert1″]
بند ناف چیست؟
بند ناف کودک شما، یک ساختار لوله مانند است که از طریق جفت، کودک شما را به شما متصل میکند. بند ناف مواد مغذی و اکسیژن را از جفت شما به بدن کودک منتقل کرده و سپس مواد زائد را به بیرون انتقال میدهد. بند ناف دارای دو سیاهرگ و یک سرخرگ است.
- وظیفه سرخرگ، انتقال اکسیژن و مواد مغذی از جفت به جنین است.
- سیاهرگها مسئول انتقال مواد زائد کودک شما به خارج از رحم هستند که در نهایت از طریق کلیهها دفع میشوند.
- سرخرگها و سیاهرگهای بند ناف توسط مادهای ژلاتین مانند به نام ژله وارتون احاطه شدهاند که از رگها و سرخرگها را محافظت میکند.
ناهنجاریهای بند ناف
در بیشتر موارد، بند ناف مشکلی ندارد و در حفظ سلامت کودک شما در دوران بارداری بسیار عالی عمل میکند.
اما گاهی اوقات نیز ناهنجاریهایی در بند ناف به وجود میآید که میتواند رشد جنین شما را تحت تاثیر قرار داده یا باعث ایجاد عوارض در حین زایمان یا پس از آن شود. معمولاً این ناهنجاریها در سونوگرافیهای معمولی مشاهده میشوند، اما گاهی اوقات در حین زایمان و تولد کودک خود را نشان میدهند. مواردی که در ادامه میآید، شایعترین ناهنجاریهای بند ناف هستند:
افتادگی بند ناف
در این شرایط، بند ناف قبل از زایمان، به درون فضای بین بدن نوزاد و دهانه رحم سقوط میکند. ممکن است این اتفاق قبل از تولد یا در حین زایمان رخ دهد. اگرچه افتادگی ناف یک اتفاق نادر است (این عارضه معمولاً از هر 300 تولد، در یک مورد رخ میدهد)، یک وضعیت اورژانسی بوده و به سزارین نیاز دارد.
شریان نافی منفرد
گاهی اوقات بند ناف به جای دو شریان، یک شریان دارد. شریان نافی منفرد یک بیماری نادر است و معمولاً عوارض دیگری به همراه ندارد؛ با این حال داشتن شریان نافی منفرد میتواند احتمال ایجاد ناهنجاری مادرزادی در قلب، کلیهها، رودهها یا اسکلت را در کودک شما افزایش دهد.
پیچیدن بند ناف دور گردن جنین
پیچیده شدن بند ناف جنین دور گردن جنین یک اتفاق بسیار شایع است. گاهی اوقات بند ناف در اطراف سایر قسمتهای بدن یا اعضای بدن کودک شما پیچیده میشود. پیچیده شدن بند ناف هیچ مشکلی برای نوزادان یا مادران ایجاد نمیکند، اما گاهی اوقات فشار بند ناف باعث اختلال در ضربان قلب کودک میشود. در موارد نادر این مشکل به عمل سزارین احتیاج دارد.
جفت سر راهی
جفت سرراهی یک بیماری بسیار جدی است که در صورت عدم تشخیص زودهنگام میتواند عواقب مهیبی به دنبال داشته باشد. در صورت بروز این مشکل، یک یا چندین رگ خونی بند ناف کودک شما، در نزدیکی دهانه رحم شروع به رشد میکنند.
فشار ناشی از بدن کودک شما یا فشار زایمان میتواند باعث پارگی یا آسیب دیدن این رگهای خونی شود که مانع اکسیژن رسانی به کودک میگردد. اگر این مشکل به قدر کافی سریع تشخیص داده نشود، میتواند باعث مرده زایی شود. با این حال اگر این مشکل قبل از تولد نوزاد شما تشخیص داده شود، کودک میتواند از طریق سزارین متولد شود و شانس بیشتری برای زنده ماندن داشته باشد.
کوتاهی بند ناف
طبیعی است که طول بند ناف متفاوت باشد؛ اما بند ناف بسیار کوتاه (کمتر از 40 سانتی متر) میتواند مشکل ساز باشد. ممکن است این مشکل منجر به جدا شدن زودرس نوزاد از جفت شود که میتواند باعث مرده زایی شود.
گرههای بند ناف
گاهی اوقات ممکن است بند ناف کودک شما گره بخورد. اگر این گرهها شل باشند، ممکن است مشکلی ایجاد نشود؛ اما اگر گره ها سفت باشند، می توانند جریان خون به بدن کودک شما را قطع کرده و او را از دریافت اکسیژن محروم کنند. در نتیجه ممکن است کودک شما ضربان قلب غیر طبیعی داشته و به زایمان سزارین نیاز داشته باشد.
کیست بند ناف
کیست بند ناف در حدود 3.4 درصد از بارداریها رخ میدهد. معمولاً کیست بند ناف به خودی خود موضوع مهمی نیست اما ثابت شده است که همراه با سایر ناهنجاریهای مادرزادی مانند تریزومی کروموزومها (13 و 18)، آنژیومیکسوم بند ناف و مقعد بسته رخ میدهد.
اگر کیست در حین سونوگرافی شما مشاهده شد، ممکن است پزشک انجام دهنده سونوگرافی از شما بخواهد آزمایشهای تشخیصی دیگری برای رد احتمال وجود سایر ناهنجاریهای ژنتیکی انجام دهید.
یک گره واقعی چقدر خطرناک است؟
اگر یک گره بسیار سفت باشد، شریانهای بند ناف فشرده میشوند که در این صورت این گره بسیار خطرناک است. یک گره واقعی به میزان قابل توجهی نرخ مرده زایی مرگ و آسیب مغزی ناشی از انسفالوپاتی هیپوکسیک-ایسکمیک (HIE) را افزایش میدهد.
گرههای بند ناف تا چه حد شایع هستند؟
گرههای بند ناف نسبتاً شایع هستند و حدوداً در هر ۱۰۰ بارداری یک بار اتفاق میافتند. یک اتفاق بسیار شایعتر دیگر، حلقه نوکال است که به وضعیتی گفته میشود که در آن بند ناف دور گردن کودک پیچیده میشود. این مشکل در یک چهارم تمام بارداریها اتفاق میافتد و مانند گرههای بند ناف به ندرت خطری برای نوزاد ایجاد میکند.
گره بند ناف چگونه ایجاد میشود؟
کودک در حال رشد در دوران بارداری به شکم مادر لگد میزند و می چرخد با گذشت زمان این حرکات جنین میتواند منجر به ایجاد گرههایی در بند ناف شود. از آنجایی که جنینها در دوران بارداری به صورت طبیعی در سراسر رحم حرکت میکنند، طبیعی است که این گرهها ایجاد شوند.
عوامل خاصی وجود دارند که باعث گرههای بند ناف میشوند. نوزادی که یکی از شرایط زیر را داشته باشد میتواند بیشتر در معرض خطر ایجاد گره بند ناف قرار داشته باشد:
- اگر بارداری دوقلوی تک آمنیوتیک بوده و دوقلوها کیسه مشترک داشته باشند.
- اگر مادر دچار پلی هیدرآمنیوس، یا مایع آمنیوتیک بیش از حد باشد.
- اگر بند ناف بلندتر از حد معمول باشد.
- اگر جنین کوچکتر از حد معمول باشد.
علائم و نشانه های گره بند ناف چیست؟
معمولا وضعیت مادر در طول دوران بارداری به دقت تحت نظارت قرار میگیرد. هر قرار ملاقات با پزشک شامل ارزیابی ضربان قلب جنین است و سونوگرافی دورهای نیز به عنوان بخشی از درمان پیشگیرانه انجام میشود. ممکن است ضربان قلب غیر طبیعی نشانهای از وجود گره بند ناف واقعی باشد. اگرچه برخی از گرهها نیز میتوانند در تصویربرداریهای معمول ظاهر شود، در برخی موارد گزارش کاهش فعالیت جنین توسط مادر اولین نشانه مشکل بند ناف است.
چه زمانی باید در این باره نگران بود؟
بیشتر گرههای بند ناف برای نوزاد در حال رشد خطر ایجاد نمیکنند؛ به خصوص اگر تحت نظارت دقیق قرار داشته باشند. بند ناف حاوی ماده مهمی به نام ژله وارتون است که حتی در صورت ایجاد گره از عروق موجود در آن محافظت کرده و مانع وارد شدن فشار به ساختار آن میشود. به دلیل وجود این ژله، ایجاد شدن یک گره واقعی و محکم بعید است؛ بنابراین اگر گره شل باقی بماند و بندناف فشرده نشود برای نوزاد بیخطر است.
از سوی دیگر اگر گره بند ناف سفت شده و جریان یافتن خون از جفت به نوزاد را مختل کند، میتواند برای نوزاد خطر آفرین باشد که در این صورت ممکن است منجر به کمبود اکسیژن، آسیب مغزی یا حتی مرده زایی شود. احتمال ایجاد یک عارضه جدی در طول فرآیند زایمان و وارد شدن نوزاد به کانال زایمان بسیار زیاد است.
درمان گره بند ناف
متاسفانه هیچ کاری نیست که مادر یا ارائه دهنده خدمات پزشکی بتواند برای جلوگیری از گره خوردن بند ناف انجام دهد. با این حال تشخیص زود هنگام و مداخله سریع ضرورت دارد. مهم است که مادران تمام دستورالعملهای قبل از تولد نوزاد را حفظ کرده و با شمارش حرکات جنین بر سلامت او نظارت داشته باشند. اگر جنین در طول دو ساعت کمتر از ۱۰ حرکت انجام دهد، مادر باید با یک متخصص تماس بگیرد.
هنگامی که نوزاد پایین آمده و به سمت کانال زایمان میآید، گره شل بند ناف میتواند سفت شود؛ بنابراین باید ضربان قلب جنین به دقت تحت نظارت قرار بگیرد. در چنین مواردی ارائه دهنده خدمات پزشکی برای یافتن بهترین راه برای محافظت از کودک، تصمیم خواهد گرفت. اغلب تنها راه محافظت از جنین، زایمان فوری از طریق سزارین اورژانسی است. عدم مداخله در زمان مناسب میتواند منجر به کمبود اکسیژن و متعاقباً آسیبهای مغزی شود.