اگر به تازگی صاحب فرزند شدید مطمئنا در حال حاضر مهمترین چیزی است که ذهن شما را به خود مشغول کرده است بارداری دوباره است. نطفه بسیاری از کودکان زمانی که فکرش را هم نمی‌کنید بسته میشود. اگر فکر می‌کنید که شیردهی مانع بارداری میشود درحقیقت ریسک بزرگی می‌کنید. خب سوال اینجاست که چطور می‌توان در دوران شیردهی از بارداری پیشگیری کرد؟ بسیاری از زنان در سراسر دنیا ترجیح می‌دهند در دوران شیردهی خود برای جلوگیری از حاملگی از قرص‌های ضد بارداری استفاده کنند. اما بسیاری از زنان نگران عوارض قرص‌های ضد بارداری در شیردهی هستند.
مصرف داروهای پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی
بیشتر روش‌های جلوگیری از بارداری خطری برای دوره شیردهی ندارند اما قرص‌هایی که حاوی استروژن هستند می‌توانند باعث کاهش تولید شیر شوند. استفاده از قرص‌های ضد بارداری در شیردهی برای مادرانی که به کودک خود شیر می‌دهند و نمی‌خواهند باردار شوند از اهمیت فراوانی برخوردار است (شیردهی به خودی خود روش مطمئنی برای پیشگیری از بارداری نیست). نکته مهم، انتخاب روشی پیشگیری از بارداری است که تاثیری در میزان تولید شیر ندارد. قرص‌های پیشگیری از بارداری معمولا حاوی هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند. مصرف استروژن که میزان آن به‌طور طبیعی در طول دوره شیردهی زنان کم است می‌تواند حجم شیر را کم کند. هورمون پروژسترون که در طول دوران شیردهی افزایش می‌یابند معمولا موجب افزایش تولید شیر می‌شوند. بنابراین قرص‌هایی که فقط حاوی پروژسترون هستند (موسوم به قرص‌های ضدبارداری کوچک) بهترین انتخاب برای مادرانی است که با شیر خود فرزند دلبندشان را تغذیه می‌کنند.
مصرف قرص‌های ضد بارداری در شیردهی چقدر موثر است؟
مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری از بارداری است. اگر این قرص‌ها به‌طور صحیح مصرف شوند تقریبا تا 99% در جلوگیری از حاملگی‌های تصادفی موثر خواهند بود.
آیا استفاده از قرص‌های پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی بدون خطر است؟
این یکی از سوالات رایجی است که اغلب مطرح میشود. بیشتر زنان نگران این هستند که مبادا هورمون‌های موجود در قرص‌های ضدبارداری از طریق شیر آن‌ها به کودکشان منتقل شود. برای یافتن پاسخ این سوال، بهتر است جزئیات کامل قرص‌های ضدبارداری را بدانیم. قرص‌های ضد بارداری هورمونی 2 نوع هستند:
- قرص‌های ضدبارداری غیر ترکیبی که فقط حاوی پروژسترون هستند (POC)
- قرص‌های ضدبارداری ترکیبی
هر دو نوع قرص‌های ضدبارداری تاثیر چشمگیری در پیشگیری از حاملگی دارند. اما وقتی قرار است این قرص‌ها در طول دوره شیردهی مصرف شوند نوع غیرترکیبی و فقط حاوی پروژسترون بهترین گزینه برای انتخاب خواهد بود. علت این است که قرص‌های ضدبارداری ترکیبی حاوی هورمون استروژن و پروژسترون هستند. این هورمون‌ها به کودک آسیب نمی‌رسانند اما همانطور که قبلا اشاره کردیم هورمون استروژن تقریبا 41.9% از حجم شیر مادر را کاهش می‌دهد. بنابراین اگر قصد دارید در دوران شیردهی از قرص‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنید باید حداقل تا سن 6 ماهگی کودک خود از مصرف آن‌ها خودداری کنید چرا که در این دوره کودک به شیر مادر نیاز بیشتری دارد. اما هنگامی که فرزند شما شروع به غذاخوردن می‌کند کاهش میزان شیر مادر تاثیر زیادی در تغذیه او نخواهد داشت. بنابراین توصیه میشود تا حداقل 6 ماه بعد از تولد کودک، از قرص‌های ضد بارداری غیرترکیبی و حاوی فقط استروژن مصرف نمایید. قرص‌های پیشگیری از بارداری حاوی فقط پروژسترون به قرص‌های ضد بارداری کوچک نیز معروف هستند. این قرص‌ها حاوی مقدار بسیار کمی از هورمون پروژسترون هستند. خوردن این قرص‌ها در دوران شیردهی تقریبا تا 100% در جلوگیری از بارداری‌های تصادفی موثر خواهند بود. اما نکته مهم این است این قرص‌ها را باید با دقت مصرف نمود. برای تاثیرپذیری بیشتر باید هر روز و در یک تایم مشخص قرص‌های ضد بارداری حاوی پروژسترون را مصرف کرد. لازم به ذکر است که تاخیر حتی 3 تا 4 ساعته نیز ممکن است مشکل‌ساز شود.
نحوه عملکرد قرص‌های ضد بارداری حاوی فقط پروژسترون چگونه است؟
این قرص‌ها موجب ضخیم شدن مخاط دهانه رحم شده و مانع رسیدن اسپرم به تخمک می‌شوند. برخی از قرص‌های ضدبارداری حاوی پروژسترون می‌توانند حتی تخمک‌گذاری را متوقف کنند. یک سری از قرص‌های پیشگیری از بارداری وجود دارد که به قرص‌های ضد بارداری اورژانسی معروف هستند. این قرص‌ها باید فقط در موارد اورژانسی مصرف شوند و هرگز نباید به‌عنوان اولین گزینه برای جلوگیری از بارداری درنظر گرفته شوند. اگر به قرص‌های جلوگیری از بارداری نیاز دارید توصیه می‌کنیم فقط قرص‌های اورژانسی پیشگیری از بارداری حاوی هورمون پروژسترون را مصرف کنید. اگر این قرص‌ها به مقدار کم مصرف شوند طبیعتا آسیبی به نوزاد نمی‌رسانند.
آیا عوارض جانبی دارند؟
بله. قرص‌های ضد بارداری در شیردهی ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. در این قسمت به معرفی مضرات و عوارض قرص ضد بارداری در شیردهی می‌پردازیم:
تولید شیر
یکی از مهمترین عوارض جانبی قرص‌های ضدبارداری حاوی هورمون تاثیر آن‌ها در میزان تولید شیر مادر است. همانطور که قبلا اشاره کردیم، قرص‌های پیشگیری از بارداری ترکیبی می‌توانند حجم شیر مادر را به میزان قابل توجهی کم کنند.
بی‌قراری
تمام قرص‌های ضدبارداری حاوی هورمون می‌توانند منجربه بی‌قراری در کودکان شوند. با وجود این‌که در این زمینه، مطالعات علمی کمتری انجام شده اما موضوعی بوده که توسط بسیاری از مادران گزارش شده‌است.
دیابت
اگر در دوران حاملگی دچار دیابت بارداری شدید مصرف قرص‌های ضدبارداری حاوی پروژسترون خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را درعرض 1 سال افزایش خواهد داد. بنابراین قبل از شروع مصرف چنین قرص‌هایی با پزشک خود مشورت کنید.
نکاتی که باید به خاطر بسپارید
اگر قصد مصرف قرص‌های ضدبارداری در شیردهی را دارید نکاتی را که در این قسمت معرفی می‌کنیم حتما به خاطر بسپارید:
- با پزشک مشورت کنید. پزشک بهترین کسی است که می‌تواند در انتخاب روش صحیح جلوگیری از بارداری شما را راهنمایی کند.
- اگر قصد دارید 6 ماه اول فقط با شیر خودتان کودک را تغذیه کنید بهتر است قرص‌های ضدبارداری ترکیبی را با احتیاط کامل مصرف کنید.
- قرص‌های ضدبارداری با دوز پایین را مصرف کنید. از پزشک بخواهید شما را در این زمینه راهنمایی کند.
- اگر حجم شیر شما کم شده یا کودتان در وزن اضافه کردن دچار مشکل شده حتما با پزشک مشورت کنید. شاید وقت آن باشد که روش دیگر پیشگیری از بارداری را امتحان کنید.
- همه ما می‌دانیم که وظایف مادری سخت است. اگر فکر می‌کنید که اختلالات خواب یا خستگی مفرط مانع مصرف دقیق و صحیح قرص‌های جلوگیری از بارداری می‌شوند بهتر است گزینه‌های دیگر قرص‌های ضدبارداری را امتحان کنید.
- یادتان باشد که قرص‌های ضدبارداری حاوی هورمون از بیماری‌های مقاربتی پیشگیری نمی‌کنند. بنابراین برای محافظت خود در برابر چنین مشکلاتی از کاندوم استفاده کنید.
- هر نوع از قرص‌های جلوگیری از بارداری حاوی هورمون (خصوصا قرص‌های حاوی هورمون استروژن) را با احتیاط و دقت مصرف کنید.
- تا جایی که امکان دارد از قرص‌های دوز پایین استفاده کنید.
- اگر در حین استفاده از هر نوع قرص جلوگیری از بارداری در دوران شیردهی حجم شیرتان کم شد ( یا وزن کودکتان بیشتر از حد انتظار کم و یا رشد آن متوقف شد) بهتر است مصرف قرص را برای مدتی قطع کنید تا ببینید که آیا میزان شیر شما افزایش می‌یابد یا خیر. اگر همیشه از قرص‌های پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنید نیازی به قطع کردن آن نیست. در حقیقت، خوردن قرص‌های ضدبارداری مناسب بهترین روش برای آسودگی خاطر است.
از کدام روش‌های غیرهورمونی می‌توانید استفاده کنید؟
با خیال راحت می‌توانید در دوران شیردهی خود از روش‌های جلوگیری از بارداری غیرهورمونی استفاده کنید. تا 6 ماه اول بعد از زایمان، اگر هنوز پریود نشدید و به کودک خود شیرخشک یا غذا نمی‌دهید می‌توانید مطمئن شوید که در دوره شیردهی باردار نخواهید شد.
آی یو دی مسی
آی یو دی مسی یکی از موثرترین روش‌های جلوگیری از بارداری است که تا 1 سال ماندگاری دارد (هر وقت که دوست داشتید می‌توانید آن را از بدن خارج کنید). این وسیله برای بسیاری از مادرانی که نمی‌خواهند قرص‌های جلوگیری از بارداری را به لیست مواردی که باید به خاطر بسپارند اضافه کنند گزینه بسیار مناسبی است.
شات پیشگیری از بارداری
شات یا به‌عبارتی آمپول‌های پیشگیری از بارداری که فقط حاوی هورمون پروژسترون هستند یکی دیگر از جایگزین‌های مناسب قرص‌های ضدبارداری محسوب می‌شوند. این روش مانع تخمک‌گذاری میشود و با استفاده صحیح (یعنی مراجعه منظم به پزشک برای تجدید آمپول) بیش از 99% در پیشگیری از بارداری زنانی که شیر خود را به کودک نمی‌دهند موثر است. فرض بر این است که این روش حتی در پیشگیری از بارداری زنانی که کودک را با شیر خود تغدیه می‌کنند نیز موثر است. این آمپول به عضله بالای بازو یا باسن تزریق میشود. این دارو به بافت زیر پوست تزریق میشود و حاوی دوز پایینی از هورمون پروژسترون است. آمپلول جلوگیری از بارداری را می‌توان در معاینه هفته ششم بعد از زایمان تزریق کرد اما هر 12 هفته یکبار باید آن را تجدید کرد. نکته قابل ذکر درباره آمپول‌های ضدبارداری این است که اگر این روش را ادامه ندهید تاثیرات ناشی از آن برخلاف سایر روش‌های جلوگیری از بارداری حاوی هورمون پروژسترون، خیلی زود از بین نمی‌رود و ممکن است تا 1 سال بعد از قطع آن یا حتی بیشتر از 1 سال، باردار نشوید. حتما تاریخی را که تصمیم گرفتید درمان را قطع کنید به خاطر بسپارید. مورد دیگری که باید در نظر گرفت، پروژسترون‌های تزریقی موجب کاهش تراکم استخوان می‌شوند در نتیجه هر چه این داروها طولانی‌تر مصرف شوند طبیعتا عوارض آن‌ها بیشتر خواهد بود. محققان هشدار دادند که تزریقات آمپول‌های جلوگیری از بارداری به بازو یا باسن زنان می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوان یا به‌عبارتی پوکی استخوان برگشت‌ناپذیر شود و زنان نباید هورمون تزریقی پروژسترون را بیشتر از 2 سال مصرف کنند. با این وجود شواهد موجود در مطالعات اخیر حاکی از آن است که تراکم موادمعدنی استخوان بعد از مصرف پروژسترون تزریقی ممکن است دوباره به حالت اولیه خود بازگردد. تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.
ایمپلنت
در روش کاشت یا ایمپلنت، یک لوله منعطف در زیر پوست بازوی بیمار قرار می‌گیرد و به‌طور مداوم هورمون پروژسترون را تولید و به بدن منتقل می‌کند. ایمپلنت‌ها بیش از 99% در جلوگیری از بارداری‌ها موثر هستند و به مدت چند سال ماندگاری دارند ( بسته به نوع ایمپلنت). لازم به ذکر است که بعد از خارج کردن ایمپلنت‌ها بارداری صورت می‌گیرد. ایمپلانون و نکسپلانون روش‌های مختلف ایمپلنت پیشگیری هستند که هر یک با استفاده از یک لوله منعطف انجام می‌شوند. لوله بعد از کاشت تقریبا تا 3 سال در جای خود می‌ماند و تا 100% در پیشگیری از بارداری موثر است. اشکال این روش این است که ممکن است چرخه قاعدگی شما نامنظم شده و به مدت چند روز در ماه دچار لکه‌بینی یا خونریزی شوید.
دیگر روش‌ها
از روش‌های غیرهورمونی دیگر برای جلوگیری از بارداری می‌توان به استفاده از کاندوم، کاندوم زنانه، دیافراگم و کلاهک دهانه رحم اشاره کرد. اگر در گذشته از دیافراگم یا کلاهک دهانه رحم استفاده کردید برای شروع مجدد این روش بهتر است تا اولین چکاپ بعد از زایمان صبر کنید. بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند تا اولین معاینه بعد از زایمان از هیچ وسیله‌ای در داخل واژن استفاده نکنید. چرا که ممکن است به سایز جدید نیاز داشته باشید. بعد از زایمان می‌توانید لوله‌های رحم را ببندید. اما این روش همیشگی است و تنها برای افرادی که اطمینان دارند در آینده نمی‌خواهند بچه‌دار شوند مناسب است.
“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است”
