نکات مهم
- سن زن مهمترین عامل موثر بر زایایی و شانس بچه دار شدن زن است
- شانس بچه دار شدن در زنان جوانتر از 35 سال و مردان زیر 40 سال خیلی بیشتر از زنان و مردان مسن تر است
- این یک واقعیت بیولوژیک است که با بالا رفتن سن زن و مرد، پتانسیل بچه دار شدن آنها کاهش می یابد، گرچه زمان واقعی شروع این کاهش در افراد مختلف متفاوت است
- ما همه کسانی را می شناسیم که در اواخر دهه 30 و اوایل دهه 40 عمر بچه سالمی بدنیا آورده اند. اما از بین همه مردمی که در سنین بالا به دنبال بچه دار شدن هستند، بسیاری بچه دار نمی شوند
- ترکیب سن هر دوی والدین تعیین کننده میزان احتمال حامله شدن زوجین است
- زنان جوان دارای تخمک های بیشتر و سالمتری نسبت به زنان مسن هستند
- مردان جوان دارای اسپرم فعالتر و با کیفیت تری نسبت به مردان مسن هستند
در این مقاله می خوانیم:
- تاثیر سن بر توانایی بارو شدن
- ریسک های حاملگی در سن بالا
- چگونه شانس حاملگی را افزایش دهیم؟
- آیا سن بالا روی IVF تاثیر دارد؟
- تحقیقات اخیر
تاثیر سن بر توانایی بارو شدن
در مطالعه ای به مقایسه توانایی لقاح و بارور شدن گروه های سنی مختلف پرداختند. نتایج این مطالعه در مقایسه با گروه سنی 31-30 ساله از قرار زیر است:
- شانس باروری در زنان 35-34 ساله 14 درصد کمتر از 31-30 ساله است
- شانس باروری در زنان 37-36 ساله 19 درصد کمتر از 31-30 ساله است
- شانس باروری در زنان 39-38 ساله 30 درصد کمتر از 31-30 ساله است
- شانس باروری در زنان 41-40 ساله 53 درصد کمتر از 31-30 ساله است
نتایج مطالعه حاکی از آن است که زنان جوانتر از 30 سال ماهانه 20% شانس حامله شدن طبیعی را دارند. با رسیدن سن به 40 سالگی شانس حاملگی حدود تقریبا 5% در ماه خواهد بود.
شاید به مطالعه بیشتر در مورد بایدها و نباید های بارداری در سن 35 سالگی به بعد علاقمند باشید.
ریسک های حاملگی در سن بالا
با بالا رفتن سن تخمک و اسپرم دچار تغییراتی می شوند که شامل آسیب به مواد ژنتیکی است. بنابراین بچه های والدین مسن تر اندکی بیشتر در خطر ابتلا به نقص های مادرزادی و ناهنجاری های ژنتیکی هستند. ریسک مشکلات سلامت روانی و اختلال طیف اوتیسم بطور حاشیه ای در بچه هایی که پدر بالای 40 ساله دارند نسبت به پدران جوانتر بیشتر است.
برآورد شده است که ریسک داشتن بچه مبتلا به اختلالات کروموزومی (یا ژنتیکی) در زن 30 ساله یک در 400 و در زن 40 ساله یک در 100 زایمان زنده است.
ریسک سقط جنین و عوارض حاملگی و بچه زایی نیز در زنان سن بالا از زنان جوان بیشتر است. همچنین خطر دیابت حاملگی، جفت نابجا، جداشدگی جفت و زایمان جنین مرده در زنان سن بالا بیشتر است. مهم است بخاطر داشته باشیم که گرچه ریسک مشکلات سلامتی با افزایش سن زیاد می شود، بیشتر نوزادان سالم متولد می شوند، صرفنظر از اینکه سن والدین چقدر است.
برای اطلاعات بیشتر، تاثیر سن بر حاملگی را بخوانید
چگونه شانس حاملگی را افزایش دهیم؟
خبر خوب این است که راه های زیادی برای بهبود شانس حامله شدن وجود دارد. حتی اگر هنوز قصد بچه دار شدن را ندارید، بهتر است گزینه های بهداشتی و سالمی برای زندگی انتخاب کنید تا شانس بچه دار شدن خود در آینده را افزایش دهید. سبک زندگی سالم موجب افزایش شانس بچه دار شدن در سنین بالا می شود. اقدامات زیر را فراموش نکنید:
- سبک زندگی خود را تغییر دهید، سالم بخورید و ورزش کنید
- سعی کنید از ابزار و وسایل جلوگیری از بارداری سالم و بهداشتی استفاده کنید
- در مورد بانک تخمک و منجمد کردن تخمک اطلاعات کسب کنید
آیا سن بالا روی IVF تاثیر دارد؟
عده ای تصور میکنند که درمان های بارداری کمکی مثل IVF پاسخی برای عقب انداختن حاملگی تا سنین بالا است. درست است، IVF به افراد مبتلا به مشکلات نازایی کمک می کند که خانواده ای تشکیل دهند اما تکنولوژی نمی تواند جایگزین همسان و مناسبی برای افت طبیعی قدرت تولید مثل باشد که در زنان و مردان سن بالا رخ می دهد.
هرچه سن بالاتر می رود، شانس موفقیت IVF کمتر می شود: تصویر زیر نشانگر نرخ موفقیت (زایمان زنده به ازای هر چرخه IVF) رویه در مطالعه 40696 زنی است که در استرالیا و نیوزلند IVF (چرخه های تازه با استفاده از تخمک خود زن) انجام داده اند.
این نمودار مربوط به زنانی است که از تخمک خودشان استفاده کرده اند. اگر زن سن بالا از تخمک اهدایی زن جوانتر استفاده کند، شانس بچه دار شدن مساوی با شانس گروه سنی اهداء کننده خواهد بود. بنابراین اگر قصد دارید دیر حامله شوید و بچه دار شدن را به هر دلیلی عقب انداخته اید، بهتر است تخمک خود را در بانک تخمک نگهداری کنید.
تحقیقات اخیر
بلومبرگ جنسن و همکاران (2015) تمامی تولدهای دانمارک در طی سال های 1901 تا 2014 را در یک مطالعه ملی توصیفی بررسی کردند. اطلاعات مربوط به سن و تعداد زایمان زنان از موسسات اولیه، ثانویه و ثالثیه مربوطه دریافت شده بود. در مجموع 8024969 مادر در این دوره زایمان کرده بودند. این هشت میلیون مادر برحسب سن خوشه بندی شدند تا تاثیر سن بر نرخ باروری مادر مشخص گردد. تعداد بچه ها از 1/4 بچه در سال 1901 به 8/1 بچه در سال 2014 کاهش یافته است. باروری برحسب سن نیز کاهش چشمگیر داشته است. با گذر زمان زنان هر دسته 5 ساله (مثل 30-34 ساله، 35-39 ساله یا 40-44 ساله) نسبت به دسته 5 ساله قبل خود در اوایل قرن بیستم نرخ زایمان بیشتری داشته اند که نشانگر افزایش سن مادران در زمان زایمان است. بطور متوسط زنان پس از سن 30 یک یا دو بچه و پس از سن 35 سالگی یک یا چند بچه در شروع سال 1901 بدنیا آورده اند. همچنین 10% کل نرخ باروری در سال 1901 مربوط به زنان بالای 40 سال بوده است در حالی که در سال 2014 این رقم به کمتر از 4% رسیده است، علیرغم اینکه امروزه زنان از باروری با کمک و تجهیزات و وسایل زیادی استفاده می کنند. این آمارها نشانگر آن است که نرخ باروری زنان بعد از سن 35 سالگی کاهش دارد. همچنین نتایج این مطالعه حاکی از آن است که زنان بالای 30 سال هنوز تا حدودی نرخ باروری را دارند اما عوامل دیگری وجود دارد که تعیین کننده قوی باروری در زنان بالای 30 سال است.
هریس و همکاران (2011) نوشته اند: از سال 1980 به بعد نرخ زایمان در زنان بالای 35 سال به میزان 60% افزایش یافته است در حالی که این نرخ در زنان 20 تا 34 ساله تنها 10% رشد داشته است. روند والدی در سن بالا بین مردان نیز دیده می شود. از سال 1980 به بعد مردانی که در دهه 30 عمر خود هستند تنها 21% زاد ولد را تشکیل می دهد در حالی که مردان 40 ساله و بالاتر 30% را تشکیل می دهند. هرچند مردان زیر 30 سال فقط 15 درصد این جمعیت را تشکیل می دهند. بنابراین ناباروری ناشی از سن یک مشکل مستمر خواهد بود. روشن است که سن تاثیر چشمگیری بر عملکرد جنسی مردان، پارامترهای اسپرم مثل تعداد، حجم، تحرک، مورفولوژی اسپرم و همچنین قدرت باروری دارد. این تغییرات با کاهش توان جنسی، افزایش زمان لازم برای لقاح موفق و افزایش نرخ سقط جنین همیاری دارد. همچنین عوامل ناشناخته زیادی در رابطه با سن مردان و قدرت باروری آنها وجود دارد.
منابع مورد استفاده
- Blomberg Jensen M, Priskorn L, Jensen TK, Juul A, Skakkebaek NE (2015) Temporal Trends in Fertility Rates: A Nationwide Registry Based Study from 1901 to 2014. PLoS ONE 10(12): e0143722. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0143722
- Harris ID, Fronczak C, Roth L, Meacham RB. Fertility and the aging male. Rev Urol. 2011;13(4):e184-90.
- https://www.yourfertility.org.au/everyone/age
- https://www.healthline.com/health/pregnancy/best-age-to-get-pregnant
