هیسترکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن رحم است. رحم بخشی از بدن زن است که کودک در آن رشد می‌کند. روش‌های مختلفی برای انجام هیسترکتومی وجود دارد. بسته به دلیل عمل جراحی، پزشک برای دسترسی به رحم شما ممکن است از شکم یا واژن شما عبور کند. این عمل به صورت جراحی لاپاروسکوپی، روباتیک یا باز انجام میشود. بعضی مواقع، پزشکان تخمدان و لوله‌های فالوپ شما را نیز در طی هیسترکتومی برمی‌دارند.
بعد از عمل جراحی هیسترکتومی، دوره قاعدگی نخواهید داشت و نمی‌توانید باردار شوید. اگر فکر می‌کنید این عمل برای شما مفید است، با پزشک خود مشورت کنید. قبل از تصمیم‌گیری در مورد انجام عمل جراحی هیتسرکتومی، فاکتورهای زیادی را باید در نظر بگیرید. ادامه مطلب را بخوانید تا درباره ضرورت و خطرات عمل هیسترکتومی بیشتر بدانید.
[sv slug=”number”]
مزایای هیسترکتومی
هیسترکتومی می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد. این عمل در بعضی از خانم‌ها خونریزی شدید را متوقف می‌کند و درد را به خوبی تسکین می‌دهد. اما برخی دیگر آن را برای جلوگیری یا معالجه سرطان انجام می‌دهند. در مورد چگونگی بهبود علائم شما بوسیله هیسترکتومی، با پزشک خود صحبت کنید.
فیبروم رحم
فیبروم رحم توده‌های غیر سرطانی است که در رحم تشکیل میشود. این توده‌ها شایع‌ترین دلیل برای انجام عمل هیسترکتومی هستند.
فیبروم‌ها می‌توانند باعث خونریزی و درد شدید شوند. پزشک شما ممکن است ابتدا دارو یا سایر روش‌های کم تهاجمی مانند میومکتومی را برای درمان فیبروم‌ها توصیه کند. میومکتومی فقط فیبروم‌ها را از بین می‌برد و رحم را دست نخورده باقی می‌گذارد. اگر سایر اقدامات درمانی بی‌نتیجه باشند یا فیبروم‌ها به رشد خود ادامه دهند و علائم آزاردهنده‌ای را ایجاد کنند، ممکن است هیسترکتومی گزینه بعدی باشد.
سرطان
دلیل حدود ۱۰ درصد از کل جراحی‌های هیسترکتومی سرطان است. در صورت ابتلا به سرطان‌های زیر به هیسترکتومی نیاز خواهید داشت:
روش درمانی شما بستگی به نوع سرطان شما، میزان پیشرفت آن و سلامت کلی شما دارد. سایر گزینه‌های درمانی ممکن است شامل شیمی درمانی و پرتونگاری باشد. گاهی اوقات، پزشکان در صورت داشتن شرایط پیش سرطانی نیز این جراحی را توصیه می‌کنند.
در صورت مثبت بودن آزمایش ژن BRCA ، ممکن است لازم باشد شما نیز عمل جراحی هیسترکتومی را انجام دهید تا خطر ابتلا به سرطان در آینده را کاهش دهید. افرادی که این ژن را دارند ممکن است احتمال ابتلا به سرطان تخمدان و پستان در آن‌ها بالا باشد.
اندومتریوز
اندومتریوز نوعی بیماری است که در آن بافتی که به طور معمول در رحم قرار دارد، در جایی خارج از رحم رشد می‌کند. آندومتریوز می‌تواند باعث درد شدید و پریودهای نامنظم و همچنین ممکن است منجر به ناباروری شود. پزشکان معمولا قبل از هیسترکتومی، از هورمون درمانی و سایر روش‌های پزشکی برای از بین بردن بافت آندومتر استفاده می‌کنند.
آدنومیوز
آدنومیوز وقتی اتفاق می‌افتد که پوشش داخلی رحم در عضله رحم رشد کند. این اتفاق باعث ضخیم شدن دیواره رحم شده که منجر به درد و خونریزی شدید میشود.
این حالت اغلب پس از یائسگی از بین می‌رود. اما اگر علائم شما شدید باشد ممکن است هرچه زودتر به درمان احتیاج داشته باشید. معمولاً پزشکان ابتدا هورمون درمانی و داروهای ضد درد را امتحان می‌کنند. اگر آن‌ها نتیجه‌بخش نباشند، هیسترکتومی می‌تواند گزینه بعدی باشد.
عفونت
بیماری التهابی لگن (PID) یک عفونت باکتریایی است که می‌تواند منجر به درد شدید لگن شود. PID معمولاً در صورت تشخیص زود هنگام با آنتی‌بیوتیک قابل درمان است. اما در صورت گسترش می‌تواند به رحم آسیب برساند. در صورت ابتلا به PID شدید، پزشک ممکن است هیسترکتومی را توصیه کند.
هایپرپلازی
هایپرپلازی به این معنی است که پوشش رحم شما خیلی ضخیم است. این بیماری ممکن است به دلیل استروژن بیش از حد ایجاد شود. در بعضی موارد، هایپرپلازی می‌تواند منجر به سرطان رحم شود.
هایپرپلازی می‌تواند باعث خونریزی شدید و نامنظم شدن قاعدگی شود. به طور معمول، برای درمان این بیماری از انواع مختلف هورمون درمانی استفاده می‌کنند. اگر هایپرپلازی شما شدید باشد یا پزشک مشکوک باشد که ممکن است بیماری شما به سرطان تبدیل شود، ممکن است هیسترکتومی را توصیه کند.
خونریزی غیرعادی عمومی
اگر به طور مرتب خونریزی شدید یا قاعدگی نامنظم را تجربه می‌کنید، ممکن است عمل جراحی هیسترکتومی برای شما مفید باشد. خونریزی نامنظم می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- فیبروئیدها
- عفونت
- تغییرات هورمون
- سرطان
- سایر بیماری‌ها
خونریزی می‌تواند با گرفتگی و درد شکم همراه باشد. برداشتن رحم گاهی اوقات تنها راه برای رهایی از خونریزی شدید است. سایر روش‌های درمانی مانند هورمون درمانی معمولاً ابتدا مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
افتادگی رحم
افتادگی رحم هنگامی اتفاق می‌افتد که رحم شما از محل طبیعی خود خارج شود و به داخل واژن بیفتد. این وضعیت در خانم‌هایی که زایمان‌های طبیعی زیادی داشته‌اند، شایع‌تر است. این بیماری همچنین می‌تواند در زنان چاق یا یائسه نیز اتفاق بیفتد. علائم شایع در خانم‌هایی که افتادگی رحم دارند عبارتند از:
- فشار لگن
- مشکلات ادرار
- مشکلات مدفوع
گزینه‌های درمانی اغلب به میزان شدت افتادگی رحم بستگی دارند. از تمرینات ورزشی و دستگاه‌های خاصی می‌توان در خانه استفاده کرد. در برخی موارد، پزشکان می‌توانند بافت‌های ضعیف لگن را با جراحی کم تهاجمی ترمیم کنند. اگر این اقدامات مؤثر نباشد یا گزینه‌های مناسبی برای شما نباشند، پزشک ممکن است هیسترکتومی را انتخاب کند.
عوارض زایمان
بعضی اوقات، هیسترکتومی درست بعد از زایمان طبیعی یا سزارین انجام میشود. برخی از عوارض مانند خونریزی شدید ممکن است بدان معنی باشد که پزشک مجبور است رحم شما را خارج کند. این اتفاق بسیار نادر است اما می‌تواند نجات بخش باشد.
چسبندگی جفت
چسبندگی جفت در دوران بارداری و در صورتی اتفاق می‌افتد که جفت به صورت عمیقی وارد دیواره رحم شده باشد. این وضعیت می‌تواند بسیار جدی باشد اما اغلب علائم خاصی ایجاد نمی‌کند.تقریباً در همه موارد، هیسترکتومی بعد از زایمان سزارین برای جلوگیری از خونریزی انجام میشود که هنگام جدا شدن جفت اتفاق می‌افتد.
معایب هیسترکتومی
هیسترکتومی یک روش جراحی رایج و به طور کلی بی‌خطر است. اگرچه ممکن است عوارض و شاید واکنش‌های روحی پیش بینی نشده‌ای بعد از آن اتفاق بیفتد. در صورت بروز هرگونه علائم جدید و یا آزاردهنده، حتما با پزشک خود تماس بگیرید. مشکلات احتمالی شامل موارد زیر است:
- عفونت
- خونریزی شدید در طول یا بعد از عمل
- آسیب به اندام‌های دیگر
- لخته شدن خون
- تنفس یا عوارض قلبی ناشی از بیهوشی
- انسداد روده
- مشکل در ادرار کردن
فیزیکی
عوارض جانبی فیزیکی ناشی از عمل جراحی هیسترکتومی شامل درد (معمولاً برای چند روز) و خونریزی و ترشحات واژن (اغلب برای چند هفته) است. یبوست نیز شایع است و برخی از خانم‌ها مشکل در دفع ادرار یا حالت تهوع یا استفراغ را تجربه می‌کنند.
علاوه بر این، اگر تخمدان‌ها برداشته شوند و بیمار هنوز وارد دوران یائسگی نشده باشد، دیگر دوران قاعدگی نخواهند داشت (به آن یائسگی جراحی یا ناشی از آن گفته میشود).
در نتیجه، زنان ممکن است طیف وسیعی از علائم یائسگی را تجربه کنند، مانند:
- گرگرفتگی
- نوسانات خلقی
- خشکی واژن
- عرق شبانه
به خاطر داشته باشید، زنانی که تخمدان آن‌ها برداشته نشده نیز ممکن است در صورت مختل شدن جریان خون در تخمدان‌ها، یائسگی زودرس را تجربه کنند.
عاطفی
عوارض جانبی عاطفی نیز ممکن است بعد از هیسترکتومی رخ دهد. با اینکه اکثر خانم‌ها از اینکه علائم آن‌ها (مثلاً درد لگن یا خونریزی واژینال) از بین رفته است احساس رضایت می‌کنند، اما برخی از زنان که در سن باروری قرار دارند، ممکن است به دلیل از دست دادن قدرت باروری خود احساس اضطراب یا افسردگی کنند.
اگر بعد از هیسترکتومی احساس ناراحتی یا نگرانی دارید، لطفاً با پزشک خود در تماس باشید. ممکن است صحبت کردن با یک درمانگر و / یا مصرف دارو برای افسردگی یا اضطراب برای شما مفید باشد.
جنسی
عوارض جانبی جنسی نیز بعد از عمل هیسترکتومی امكان پذیر است. خوشبختانه، تحقیقات نشان می‌دهد که اکثر زنانی که قبل از جراحی از نظر جنسی فعال بودند، بعد از عمل نیز عملکرد جنسی مشابه و یا بهتری را تجربه می‌کنند.
گفتنی است، عملکرد جنسی بعد از هیسترکتومی واقعاً موضوع پیچیده‌ای است. هر زنی با زن دیگر متفاوت است و عوامل زیادی باید در این رابطه در نظر گرفته شود، مانند:
- سن
- دلیل عمل جراحی
- سطح پشتیبانی ارائه شده توسط شریک جنسی زن
- مشکلات روحی که قبل از عمل وجود داشت
قبل از انجام هیسترکتومی چه چیزی را باید در نظر بگیریم؟
انجام عمل هیسترکتومی یک تصمیم بزرگ است. این یک عمل جراحی بزرگ است که می‌تواند بدن شما را برای همیشه تغییر دهد. ممکن است شما دچار یائسگی زودرس شوید و بعد از این عمل نمی‌توانید فرزندی به دنیا بیاورید.
ممکن است لازم باشد قبل از بررسی هیسترکتومی از پزشک خود سؤالات زیر را بپرسید:
- آیا به هیسترکتومی نیاز دارم؟
- مزایا و معایب هیسترکتومی برای شرایط خاص من چیست؟
- چه گزینه‌های دیگری وجود دارد؟
- اگر من هیسترکتومی را انجام ندهم، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
- چگونه هیسترکتومی علائم مرا تسکین می‌دهد؟
- چه نوع هیسترکتومی را باید انجام دهم؟
- علائم یائسگی چیست؟
- آیا بعد از عمل نیاز به مصرف دارو دارم؟
- خلق و خوی من چه تغییراتی خواهد کرد؟
تاریخچه پزشکی
تاریخچه پزشکی بیمار ممکن است احتمال مواجه شدن با عوارض عمل را کاهش یا افزایش دهد. به عنوان مثال، زنان چاق نسبت به زنان با وزن طبیعی بیشتر مستعد ابتلا به عفونت و لخته شدن خون هستند.
دلیل عمل جراحی
دلیل عمل جراحی عامل خطر دیگری در بروز عوارض است. به عنوان مثال، ایجاد فیستول (البته غیر معمول است) در خانم‌هایی که برای درمان سرطان تحت عمل هیسترکتومی قرار می‌گیرند در مقایسه با زنانی که برای بیماری‌های خوش خیم ژنتیکی مانند پرولاپس اندام لگن تحت این عمل قرار می‌گیرند، بیشتر اتفاق می‌افتد.
نوع هیسترکتومی
نوع هیسترکتومی نیز بر خطرات و عوارض جانبی آن تأثیر می‌گذارد.
به عنوان مثال، در مقایسه هیسترکتومی واژینال یا لاپاروسکوپی با هیسترکتومی شکمی، خطر عوارضی مانند عفونت، خونریزی، لخته شدن خون، آسیب عصبی و انسداد روده در هیسترکتومی شکمی بیشتر است.هیسترکتومی شکمی معمولاً به مدت زمان بیشتری برای ماندن در بیمارستان و بهبودی نیاز دارد.در هیسترکتومی لاپاروسکوپی معمولاً درد کمتری وجود دارد و خطر عفونت نیز کمتر است. با این حال، افزایش خطر صدمه به مثانه وجود دارد.
