متخصص زنان و زایمان با تمرکز بر روی دستگاه تولید مثل زنان متخصص در بهداشت زنان هستند. آنها با طیف گستردهای از مسائل از جمله زنان و زایمان، بارداری و زایمان، قاعدگی و مشکلات باروری، عفونتهای مقاربتی (STI)، اختلالات هورمونی و موارد دیگر سروکار دارند. برخی از زنان برای مسائل بهداشت عمومی ترجیح میدهند به جای یک پزشک خانواده به یک پزشک متخصص خوب زنان و زایمان مراجعه کنند. ممکن است متخصص زنان و زایمان بیمار را به متخصص دیگری ارجاع دهد. متخصص زنان و زایمان کاملاً واجد شرایط حداقل ۸ سال مطالعه و آموزش پزشکی دارند. برای رسیدن به این مدرک تحصیلی فرد باید ۴ سال در دانشکده پزشکی تحصیل کند و به دنبال آن یک برنامه ۴ ساله تخصص زنان و زایمان را بگذراند.
متخصص زنان میتواند دختران یا زنان را در هر سنی معالجه کند. توصیه میشود از سن ۱۳ تا ۱۵ سالگی به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. برقراری رابطه با پزشک، یک دختر یا زن را قادر میسازد راحتتر در مورد قاعدگی، تمایلات جنسی و غیره سؤال کند و بتوانند در صورت بروز علائم در آینده به او مراجعه کنند. همچنین به پزشک این امکان را میدهد تا زنان را از طریق مشاوره در مورد مسائل مهم سلامتی و شیوه زندگی، برای داشتن سلامتی عمومی در درازمدت راهنمایی کند.
۱۲ موردی که شما باید فوراً به متخصص زنان مراجعه کنید
استفاده از تعداد زیادی داروی بدون نسخه که تصور میشود برای درمان تقریباً هر نوع عفونت واژنی موثر هستند، زنان را وسوسه میکند تا از مراجعه به پزشک زنان منصرف شوند. اما، چه باور کنید نکنید، بیشتر مشکلات واژن نیاز به معاینه فیزیکی دارند. حتی هنگامی که برنامه روزهای هفته شما شلوغ است یا نمیخواهید تعطیلات آخر هفته خود را با مراجعه به پزشک از دست بدهید، هیچگاه این موضوع را به تعویق نیندازید، خصوصاً وقتی که با یکی از این ۱۲ مورد مواجه میشوید.
ترشحات یا بوی غیر طبیعی واژن
ترشحات غیر طبیعی میتواند نشانه یک مشکل جدی باشد. اگرچه ترشحات واژن، روزانه به اندازه یک قاشق چای خوری تا یک قاشق غذاخوری طبیعی است، اما اگر بافت، رنگ یا بوی غیرمعمول داشته باشد میتواند نشانه عفونت واژن یا بیماری مقاربتی باشد. “ترشحات واژن خاکستری همراه با بوی ماهی” میتواند نشانه واژینوز باکتریا، عفونت واژن شایع در زنان باشد. این نوع عفونت به راحتی با آنتی بیوتیکها درمان میشود اما اگر درمان نشود میتواند خطر ابتلا به HIV را افزایش دهد.
عفونت شایع دیگری که با ترشحات غیرمعمول همراه است عفونت مخمر است. با اینکه داروهای بدون نسخه زیادی وجود دارد که ادعا میکنند این نوع عفونت را درمان میکنند اما بهتر است از داروهایی استفاده کنید که توسط پزشک متخصص زنان تجویز شده است. هنگامی که یک زن به طور مکرر دچار عفونت مخمر (بیش از سه یا چهار در سال) میشود، باید در مورد غربالگری برخی بیماریها مانند دیابت یا HIV با پزشک متخصص زنان صحبت کند.
تغییرات چرخه قاعدگی
اگر پریود شما متوقف شده است باید به پزشک مراجعه کنید. دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است منجر به تغییر در چرخه قاعدگی شما شود که اغلب مربوط به هورمون است. با این حال، اگر شما در سن باروری هستید مهم است که با مراجعه به پزشک از باردار نبودن خود اطمینان حاصل کنید. اگرچه پریود بیشتر زنان در دوره بارداری به طور کامل متوقف میشود اما برخی از آنها در سه ماهه اول بارداری لکه بینی دارند.
اگر متوجه شدید که شدت پریود شما بیش از حد طبیعی است باید مشکل خود را با پزشک متخصص زنان و زایمان درمیان بگذارید. خونریزی شدید با لختههای خون بزرگ به اندازه انگور یا زردآلو نشاندهنده مقدار غیر طبیعی جریان خون است. به طور کلی، یک پریود یا خونریزی قاعدگی غیرطبیعی زمانی است که شما در طی ۳ یا ۴ ساعت، هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه مجبور میشوید یک پد یا تامپون عوض کنید.
وجود ضایعات جدید دردناک یا غیر دردناک
این مشکل ممکن است خیلی جدی نباشد اما برای اطلاع از این موضوع باید با پزشک خود مشورت کنید. اگر متوجه زخمها یا ضایعاتی در نزدیکی اندام تناسلی خود شدید که برطرف نمیشوند، با پزشک متخصص زنان خود تماس بگیرید، یا با او ملاقات کنید. زخمهای ناحیه تناسلی شما میتوانند موارد مختلفی داشته باشند، بنابراین خودتان نمیتوانید به درستی آن را تشخیص دهید و تاخیر در تشخیص باعث تاخیر در درمان شما خواهد شد. یک زخم دردناک میتواند یک رشد موی زیرپوستی ساده، زگیل تناسلی یا تبخال تناسلی باشد. بنابراین به خانمها توصیه میشود که در صورت بروز هرگونه ضایعه جدید در اندام تناسلی خود باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
درد و سایر مشکلات مربوط به ادرار
ادرار کردن نباید دردناک باشد. تجربه درد یا مشکل در ادرار کردن علائمی است که اغلب با عفونت مثانه در ارتباط است. علائم دیگر عفونت مثانه شامل درد، سوزش، فشار مکرر برای ادرار کردن حتی اگر چیزی نباشد، خون در ادرار و دردهای زیر شکمی هستند.
عفونت ادراری در صورت عدم درمان میتواند به یک عفونت کلیوی نگران کننده تبدیل شود که به نام پیرونفریت شناخته میشود. علائم آن شامل درد شدید کمر، تب، لرز، تهوع و استفراغ است. به بیان ساده، هیچ یک از این علائم به راحتی و فقط با داروهای بدون نسخه و به راحتی کنترل نمیشوند. بنابراین با پزشک خود ملاقات کنید تا قبل از بدتر شدن مشکل را برطرف کند.
درد یا گرفتگی لگن که بیش از دو هفته طول بکشد
گرفتگی لگن نباید هفتهها ادامه داشته باشد. گرفتگی یا درد لگن همراه با نفخ ممکن است مشکل بزرگی به نظر نرسد. شاید علت آن چیزی باشد که شما میخورید یا علامتی برای شروع پریود شما است اما اگر بیش از دو هفته این علائم ادامه داشته باشند به پزشک مراجعه کنید. “درد لگن میتواند علائم مربوط به بیماریهای روده مانند کولیت، سندرم روده تحریکپذیر، به ندرت پولیپ روده بزرگ یا سرطان، کیست تخمدان، یا به ندرت سرطان تخمدان یا بزرگ شدن فیبرومهای رحمی باشد. معاینه توسط پزشک متخصص زنان باید به تاریخچه سلامت شخصی، معاینه بدنی و حداقل سونوگرافی لگنی بپردازد تا علت آن مشخص شود. ”و اگر درد لگن شما با تغییر عادت روده همراه باشد ممکن است نیاز به بررسی کولونوسکوپی داشته باشید.
درد شدید و ناگهانی لگن
درد شدید لگن ممکن است مشکل بزرگتری را نشان دهد. اگر دردی که در ناحیه لگن خود تجربه میکنید ناگهان ظاهر شود و باعث دردهای شدید و ناگهانی شود که با حرکت یا صاف کردن پاها بدتر میشود، ممکن است یک مشکل حاد مانند آپاندیسیت، کیست تخمدان پاره شده یا تخمدان پیچ خورده را نشان دهد. اگر این علائم را در بارداری تجربه کنید، ممکن است یک بارداری خارج رحمی باعث بروز آنها شده باشد. در حالی که انتظار میرود برخی از گرفتگیها در اوایل بارداری وجود داشته باشد اما دردهای شدید مانند مواردی که ذکر شد باید سریعاً برطرف شوند.
رابطه جنسی دردناک
رابطه جنسی دردناک میتواند مشکلات بزرگی در روابط شما ایجاد کند. اکثر افراد فعال جنسی، تا حدودی رابطه جنسی دردناک را تجربه کردهاند. مواردی وجود دارد که میتواند باعث این مشکل شود از جمله خشکی واژن و عفونت، تا پارگی و خراش در واژن و حتی حساسیت به لاتکس. “اگر شما رابطه جنسی دردناکی را تجربه میکنید، ممکن است در نتیجه مواردی از قبیل عدم روان بودن ناشی از استروژن کم (مانند وقتی که شما قرصهای کنترل تولد با دوز پایین را مصرف میکنید)، شیردهی یا یائسگی باشد. “همچنین رابطه جنسی دردناک ممکن است علامت چیز جدی دیگری مانند آندومتریوز یا فیبروم رحمی، تومورهای خوش خیم در رحم باشد.” در صورت داشتن چنین مشکلی شما باید برای معاینه به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک برای معاینه ابتدا تاریخچه دقیق سلامتی شما را میپرسد، معاینه فیزیکی انجام میدهد و ممکن است چند آزمایش نیز برای شما بنویسد.
تجاوز جنسی
اگر مورد تجاوز جنسی قرار گرفتهاید حتما به پزشک مراجعه کنید. هر ۹۸ ثانیه یک ایرانی مورد تجاوز جنسی قرار میگیرد و شیوع آن در زنان بیشتر است. “اگر یک زن قربانی یك تجاوز جنسی شد، بسیار مهم است كه وی فوراً توسط یك متخصص آموزش دیده ارزیابی شود (غالباً در یك اورژانس) كه میتواند یك آزمایش پزشکی قانونی نیز برای جمعآوری مدارک انجام دهد …” به همین دلیل، فرد نباید قبل از این نوع آزمایشها دوش بگیرد یا استحمام کند. علاوه بر این، آزمایش STD و همچنین درمانی برای جلوگیری از برخی از عفونتهای مقاربتی مانند HIV نیز میتواند توسط پزشک انجام شود.
مقاربت غیرمترقبه و مراقبت نشده
عاقلانه است که بعد از یک رابطه جنسی مراقبت نشده به پزشک مراجعه کرده و در مورد مراقبت از خود صحبت کنید. اکثر مردم حداقل یک بار در زندگی خود یک رابطه یک شبه داشتهاند. اما متأسفانه همه این افراد از روشهای مراقبتی استفاده نمیکند، حداقل نه همیشه. پزشکان همیشه در مطب خو با چنین مواردی روبهرو میشوند .از قضاوت دیگران نگران نباشید. حتما برای آزمایش به مطب زنان مراجعه کنید. “چرا؟ زیرا داشتن یک برنامه برای آزمایش STD بسیار مهم است، احتمال بارداری خود را ارزیابی کرده و در مورد نیاز برای پیشگیری از بارداری در آینده با پزشک صحبت کنید.
لکه بینی بعد از رابطه جنسی
لکه بینی میتواند طبیعی باشد اما گاهی اوقات اینگونه نیست. بیشتر اوقات، لکه بینی پس از رابطه جنسی کاملاً طبیعی است واغلب ناشی از پارگی در پوست اطراف دهانه واژن یا مقعد است و چیز نگران کنندهای نیست. با این حال، لکه بینی پس از رابطه جنسی اگر هفتهها یا ماهها ادامه داشته باشد میتواند نشانهای از سرطان دهانه رحم باشد. اگر این لکه بینی بعد از هر قسمت از رابطه جنسی رخ دهد، فرد باید از نظر پزشک متخصص زنان و زایمان برای هرگونه ناهنجاری دهانه رحم ارزیابی شود.
خونریزی ناگهانی در یائسگی
شما نباید خونریزی ناگهانی را در یائسگی تجربه کنید. طبق برخی تحقیقات، اکثر زنان بین ۵۰ تا ۵۲ سالگی یائسه میشوند. با این حال، بسته به سابقه خانوادگی شما ممکن است این دوران در حدود ۴۵ سال یا حتی زودتر نیز شروع شود. طبق گفته متخصصان زنان و زایمان، پس از دوره یائسگی نباید خونریزی واژن را تجربه کنید مگر در مواردی که داروهای خاصی را مصرف کرده باشید و یا تحت عمل جراحی قرار گرفته باشید. خونریزی بعد از یائسگی غیر طبیعی است و میتواند نشانه اولیه سرطان باشد. اگر پریود شما بعد از یائسگی بازگشته است بلافاصله با پزشک خود را ملاقات کنید تا مشکل شما بررسی و پیگیریهای لازم انجام شود.
تامپون گمشده
ممکن است خجالت بکشید اما در صورت لزوم از پزشک خود کمک بخواهید. این اتفاق خیلی بیشتر از آنچه فکر میکردید رخ میدهد. ممکن است متوجه شدید که چند روز پیش تامپون گذاشته بودید و فراموش کردهاید که آن را بیرون بکشید و اکنون به نظر میرسد که دیگر تا آخر عمر نمیتوانید آن را بیرون بکشید. اگر بدانید که پزشکان چند بار به همچین مشکلی که از نظر پزشکی” تامپون گمشده” نامیده میشوند برخورد کردهاند، تعجب کنید. زنان در بسیاری از موارد متوجه ترشح آبکی قهوهای با بوی ناخوشایند و تند میشوند که با عفونت مخمر یا عفونت واژن فرق میکند.
علائم جدیتر شامل ترشحات مداوم واژن، خارش، درد لگن، بثورات و تب است که ممکن است علائم شوک سمی را نشان دهد که یک عارضه نادر ناشی از عفونت باکتریایی استاف ناشی از تامپون باقی مانده است. برای معالجه این مشکل سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
پس از مراجعه به متخصص زنان چه انتظاری را میتوان داشت
آنچه در مطب متخصص زنان و زایمان اتفاق میافتد بستگی به دلیل مراجعه و وضعیت فرد دارد. اگر این اولین ملاقات خانم جوان باشد، ممکن است فقط با پزشک گفتگو داشته باشد تا اطلاعات کلی در مورد سلامتی کسب کند و بداند که در آینده چه انتظاری باید داشته باشد.
در هر مراجعه به متخصص زنان، باید نکات زیر را در نظر بگیرید:
- یک گزارش صادقانه از مشکلات سلامتی و شیوه زندگی شما به پزشک متخصص زنان کمک میکند تا از وضعیت شما مطلع شود. این اطلاعات آنها را قادر میسازد تا به شما کمک کنند.
- معاینه زنان و زایمان از جمله پاپ اسمیر ممکن است ناراحت کننده باشد، اما معمولاً دردناک نیست.
- لازم نیست قبل از معاینه از واکس حتما اپیلاسیون یا شیو انجام دهید.
- بوی بدن طبیعی است. اگر بوی بدن شما مشکلی را نشان دهد، متخصص زنان باید متوجه آن شود.
- اگر در زمانی که برای ویزیت در نظر گرفتهاید پریود شدید، همچنان میتوانید ملاقات خود را انجام دهید اما بهتر است آن را به تعویق بیندازید، مگر اینکه علائمی داشته باشید که نیاز به توجه فوری دارد.
- بهتر است از انجام فعالیتهای جنسی، استفاده از دوش واژینال یا استفاده از تامپون به مدت ۲ روز قبل از معاینه زنان و زایمان خودداری کنید.
بیمار میتواند از پزشک بخواهد که همراه او در هنگام ویزیت در اتاق یا خارج از اتاق حضور داشته باشد.
معاینه سالانه
توصیه میشود حداقل یک بار در سال برای معاینه به یک متخصص زنان مراجعه کنید.
این معاینه شامل موارد زیر است:
- غربالگری، ارزیابی و مشاوره
- واکسیناسیون بر اساس سن و عوامل خطر
- معاینه جسمی، که شامل اندازهگیری علائم حیاتی استاندارد، شاخص توده بدنی، لمس شکم و غدد لنفاوی اینگوینال و ارزیابی سلامت کلی خواهد بود
- معاینه لگن و پستان متناسب با سن بیمار
ممکن است برای آزمایش غربالگری مجبور شوید نمونه خون یا ادرار بدهید. ویزیتهای منظم در یک کلینیک خوب به فرد این امکان را میدهد که در مورد نحوه حفظ یک سبک زندگی سالم و به حداقل رساندن خطرات سلامتی در هر سنی به روز باشد.
سایر ارزیابیهای بهداشتی سالانه میتواند شامل ماموگرافی، کولونوسکوپی، نظارت بر فشار خون، واکسیناسیون و مشاوره در مورد مصرف کلسیم و اسید فولیک باشد.